Podcast ‘Paulus en De Nijs op reis’ #3: op bezoek bij Elke Scheffers

Beluister de podcast

Deze podcastaflevering is te beluisteren via Spotify en SoundCloud.

Of lees de transcriptie

Kirsten: Dit is de Molendijk. We moeten hier naar rechts, denk ik. We zitten in Sliedrecht, de baggerhoofdstad van het land.

Ronald: Ik las het net ergens, baggerdorp, inderdaad.

[voice-over:] De nieuwe podcastserie van het Netwerk Digitaal Erfgoed duikt in de wondere wereld van digitalisering van ons erfgoed. Netwerkredacteur Ronald de Nijs en ik, Kirsten Paulus, reizen door heel Nederland op zoek naar mensen uit het netwerk. Precies, erfgoedprofessionals. En dan vooral diegenen met inspirerende verhalen over digitaal erfgoed. In twaalf afleveringen hoor je hun successen, hun missers, maar ook hun dromen.

Kirsten: Je zou denken dat het dan een huge museum is.

Ronald: Dat gaan we zo onderzoeken. We gaan op bezoek bij Elke Scheffers. Zij gaat ons rondleiden en vertellen over wat ze allemaal doet bij het Baggermuseum.

Kirsten: En kijken hoe ver ze zijn met de digitalisering.

Ronald: We gaan kijken hoe ver ze zijn met de digitalisering en met het online brengen van hun collectie. Dat gaan we allemaal horen. De vlag hangt al uit voor ons.

Kirsten: De baggervlag. Heb jij je riem niet om, Ronald?

Ronald: Sorry.

Kirsten: Oké, het Baggermuseum. Dredging Museum.

Ronald: O, helaas. De prachtige voordeur van dit mooie pand is toch niet de hoofdingang. We moeten daarachter zijn.

Kirsten: O, daarachter heb je ook al de baggertuin, zie je?

Kirsten: Hoi, Elke.

Elke: Haj, haj. Welkom in ons museum.

Kirsten: Dankjewel dat we hier mogen zijn. Wij dachten we gaan via de voordeur maar…

Elke: Nee, de voordeur is natuurlijk voor de VIP’s. Nee, hoor, ik zal je eerlijk zeggen, de enigen die via de voordeur naar binnen komen, zijn op maandagochtend de twee dames die hier al jaren schoonmaken.

Kirsten: Jullie zijn niet iedere dag open, hè?

Elke: Nee, want we zijn afhankelijk van vrijwilligers en we hebben er nu een stuk of vijftig. Van woensdag half twee tot zaterdag vijf uur zijn we open.

Ronald: Kun je in één woord zeggen wat baggeren is?

Elke: Baggeren is het verplaatsen van grond onder water. Zullen we naar de tentoonstellingsruimte wandelen?

Elke: Het huis waar het museum is gevestigd, is het oude woonhuis van Leendert Volker. En Leendert was de zoon van Adriaan. En de firma Volker was een van de eerste bedrijven hier in Sliedrecht die zich met baggeren bemoeide.

Kirsten: Nou, dat straalt deze kamer ook wel uit. Het is een grote, voorname kamer met oude stoelen en tapijten. Allemaal schilderijen en houten lambriseringen. Hier zat een man van status, denk ik.

Elke: En dat was ook de reden dat zijn vader zei: ‘Leendert, het wordt tijd dat we een nieuw huis gaan bouwen dat voldoet aan de status die wij nu hebben in het dorp.’ En dat is dit huis geworden.

Kirsten: Wat heb jij met baggeren?

Elke: Ik heb op mijn kantoor een foto hangen en daar zie je acht mannen naast elkaar staan. Helemaal vies. En ze hebben een schep in hun hand. En daar begin je mee. Ik vind het gewoon heel fascinerend als je ziet hoeveel innovaties en hoeveel verbeteringen er steeds zijn geweest. En nu is men weer heel erg bezig met de duurzaamheid ervan. Daar zijn ze al tientallen jaren mee bezig. Dus ze gaan continu mee in die stroom van vernieuwingen en hoe er vanuit de maatschappij naar gekeken wordt.

Kirsten: Elke, we staan nu op eerste verdieping bij een…

Elke: …emmerbaggermolen. Ik zal hem even aanzetten, want het is wel leuk.

Kirsten: Wat doet-ie nou, joh?

Elke: Hij is bezig om de bodem van de rivieren of de zee op te scheppen. En dat hebben we gedaan met erwtjes. Dus je ziet allemaal van die emmertjes; ze zitten aan een ketting. Dus dat is een emmerbaggermolen. Dit soort schepen waren ontzettend belangrijk voor het uitbaggeren van havens. Maar ze zijn ook wel eens gebruikt omdat er projectielen gevallen waren. Dus bommen en dergelijke.

Kirsten: Dat baggeren, hoe belangrijk is het voor ons land?

Elke: Ontzettend belangrijk. Want we hebben hier een delta en we hebben een hele grote haven. De economie is bijna afhankelijk van het baggeren. Als we nooit hadden gebaggerd, dan hadden we hier nooit zeevaart kunnen hebben.

Ronald: Wat is jouw taak binnen het Baggermuseum?

Elke: Ik ben sinds afgelopen januari conservator/beheerder. En daarvoor was ik hier ook al een jaar; dat was meer voor promotie en communicatie. Maar nu ook conservator/beheerder. Dus meer met collectie bezig zijnde.

Kirsten: En de digitalisering? Want daarvoor zijn wij natuurlijk ook een beetje bij jou.

Elke: Ik vind het hartstikke leuk dat jullie hier zijn. Want we zijn natuurlijk wel een klein museum met iemand die hier drie dagen in de week is. En voor de rest allemaal vrijwilligers.

Kirsten: Jij bent hier drie dagen?

Elke: Ik ben de enige betaalde kracht.

Kirsten: Maar als je drie dagen hebt, hoeveel tijd heb jij dan voor digitalisering?

Elke: Niet zo heel veel natuurlijk. Je moet een soort van langetermijnvisie hebben. Of een soort van langetermijnwens. En tegelijkertijd moet je begrijpen dat het morgen niet klaar is. En ook niet overmorgen. Dus het gaat over geduld. En het gaat ook over uitleggen aan de vrijwilligers wat je zou willen.

Ronald: Kun je een voorbeeld geven?

Elke: We stonden net bij al die portretten in de bestuurskamer. Nou, we hebben het voor mekaar gekregen dat we al die portretten in een soort van telefoontour hebben geplaatst. En dat is heel tof. Want bezoekers komen binnen en kunnen dan met hun telefoon al die verhalen over die pioniers lezen of via audio beluisteren. Maar ik merk dat er veel uitleg nodig is richting onze vrijwilligers om te snappen hoe belangrijk het is om het collectieregistratiesysteem goed te vullen.

Kirsten: Hoe heb jij dat gedaan?

Elke: Het mooie van corona, want het heeft ook iets moois gebracht, was dat we een andere subsidiemogelijkheid kregen – via maritieme fondsen – en konden nadenken hoe wij bezoekers op anderhalve meter konden begeleiden. We hebben heel veel vrijwilligers die rondleiders zijn. Nou, dat kon op dat moment niet meer. En toen kon ik die telefoontour ontwikkelen. Maar het waanzinnige van onze telefoontour is dat we die kunnen koppelen aan Adlib. Dus ik heb nu in Adlib een speciale publieksinformatiepagina die mijn vrijwilligers kunnen vullen. En dan heb ik een link met de telefoontour, waardoor de vrijwilligers direct zien: ‘Hé, ik heb aanpassingen gemaakt en ik zie het meteen terug op de telefoon.’ Dus wij hebben een directe link tussen de bezoeker, de telefoon en mijn vrijwilligers.

Ronald: Ik denk dat luisteraars nu meteen denken: ‘Hoe heet dat systeem?’ Want die willen dat ook gaan gebruiken.

Elke: Het is het systeem van Bureau Jorwert in Friesland. En het is waanzinnig. Het werkt hartstikke goed.

Elke: Dit zijn emmerbaggermolenkoekjes. Als je goed kijkt, dan zie je op de bovenkant de emmerbaggermolens. Ja, je hebt er net eentje in werking gezien. Ze zijn heel erg lekker en worden door de plaatselijke echte bakker gemaakt.

Kirsten: Waar smaken ze naar, Ronald?

Ronald: Ik proef heel veel boter. Dus altijd lekker.

Elke: Dit zijn echt oma’s koekjes

Ronald: Heerlijk.

Kirsten: Het regent net niet, hè?

Elke: Het maakt niet uit, want regen of geen regen, baggeren gaat altijd door. We staan nu buiten in de baggerpraktijktuin. En je hoort het al een beetje, hè. We hebben hier een hele grote waterbak met stromend water. Als hier kinderen zijn, dan hebben we zelfs bestuurbare bootjes. Daar hebben we een baggerbak waar je zelf kan baggeren met een baggerbeugel.

Kirsten: Dus je kan van alles uitproberen?

Elke: Het is eigenlijk een doetuin om te ervaren wat dat baggeren precies inhoudt.

Kirsten: Op de schaal van 1 tot 10, want daarvoor zijn we bij je: hoe ver zijn jullie met het digitaliseren, Elke?

Elke: We zijn nog aan het begin van het digitaliseren.

Ronald: En maak je bij het digitaliseren gebruik van tools in de Erfgoedkit?

Elke: Het Spoorboekje was echt heel prettig voor ons, omdat het stapsgewijs aangeeft in welke fase je zit. Hoe ver is jullie museum nu met digitaliseren? Dus daar had ik heel erg veel aan.

Ronald: Dat klopt wel, want in de Erfgoedkit zitten allemaal tools die meer gericht zijn op de groep professionals die dagelijks met digitaal erfgoed werkt. Dus ik snap het ook wel dat jij je veel meer in het Spoorboekje kon vinden.

Elke: De tijd die ik heb is best beperkt. En dan is het fijn als je heel praktisch bezig kan zijn.

Kirsten: Kan je dan zeggen, Ronald, dat de Erfgoedkit er voor de grotere organisaties is?

Ronald: Ja, de Erfgoedkit is meer voor de grotere organisaties. Tegelijkertijd zitten er een aantal tools in het Spoorboekje die je ook terugvindt in de Erfgoedkit, zoals de auteursrechtentool waar iedereen profijt van kan hebben.

Kirsten: Hoe deed je dat nou in een klein museum met anderhalve meter afstand?

Ronald: Je ging dicht en toen?

Elke: Nou ja, wij moesten natuurlijk dicht. Maar we konden wel een-op-een afspraken maken. En ik ben filmpjes gaan maken. Gewoon op mijn iPhone, en ook op mijn iPhone geëdit. Ik dacht: ‘Ik ga gewoon filmpjes maken. En iedereen kon zijn favoriete object in het museum uitzoeken.’

Ronald: Iedereen? Je bedoelt de vrijwilligers?

Elke: De rondleiders. Dus we hebben een stuk of tien filmpjes gemaakt. En toen dacht ik, dan maken we maar ons digitale museum. Toen ben ik er eigenlijk mee gestart. En dat is op onze website te vinden.

Ronald: Jullie zijn ook veel meer gaan inzetten op sociale media?

Elke: Ja, absoluut. Toen ben ik ook meteen op Facebook gegaan. Intensiever. En dan variëren met inhoudelijke posts en ook een beetje promotie. En we zijn natuurlijk Instagram gaan doen. Dus ik ben musea gaan volgen, maar ook mensen die in Sliedrecht wonen, om daar een relatie mee op te bouwen.

Kirsten: Je vertelde net al over je succes hier. Wat is er niet zo goed gelukt?

Elke: Nou, wat nog beter kan…

Kirsten: Dat is mooi geformuleerd…

Elke: Onze wens is om nog meer de verbinding te maken met het dorp – om verhalen op te halen. Want er zijn zoveel verhalen over baggeren. Ik ben er in coronatijd al mee begonnen door een aantal vrijwilligers te interviewen. Maar er is nog zoveel te halen.

Kirsten: Dus dat is er één?

Elke: Ja, dat is er één. En als ik het daarover heb, dan word ik bijna ongeduldig. Want ik zou er gelijk mee willen beginnen.

Kirsten: Het is een nationaal Baggermuseum. Dus je stelt je parkeerplaatsen voor vol met bussen, Duitse bussen, Engelse bussen…

Elke: Ja, dat zou fantastisch zijn.

Kirsten: Het is het niet? Het is veel kleiner.

Elke: Het is echt veel kleiner, ja. Maar die ambitie is er wel en daar wordt nu heel hard aan gewerkt.

Kirsten: Want?

Elke: Eind september komt er een plan uit met de ideeën waar wij over een aantal jaren willen staan.

Ronald: Kan je een tipje van de sluier lichten?

Elke: Eigenlijk willen we gewoon een ‘WOW-experience’ hebben: Work On Water. En we zijn heel veel serieuze gesprekken aan het voeren, de locatie aan het bekijken. Wat zijn de kosten? Hoe moet het eruit komen te zien? Wie kan ons helpen? Wie worden onze partners?

Kirsten: Groter dus. Stukken groter?

Elke: Ja, groter. En het museumdeel of het ‘experience’-gedeelte is heel erg belangrijk. Maar we merken ook dat we een terugkoppeling krijgen over ‘human capital’. Dus jongeren opleiden. Is daar ruimte voor? Kun je meer met onderwijs doen? Ook die gesprekken worden allemaal gevoerd.

Ronald: We hebben altijd een estafettevraag in de podcast. En de vorige keer waren we bij Rick Companje. Hij had de volgende vraag:

[je hoort nu een oude opname]

Rick: Ik zou heel benieuwd zijn: wat als je hun collectie in een tijdmachine zou stoppen, zodat je helemaal terug kunt gaan naar de allervroegste baggeringen en zelfs kunt zien hoe dat zich mogelijk in de toekomst verder ontwikkelt. Zou zij dat ook interessant vinden? Zou het een goede manier zijn om dit verhaal aan kinderen over te brengen?

Elke: Ja, weet je: als het voor kinderen goed is, dan is het ook heel erg leuk voor volwassenen. Dus ik denk: een tijdmachine is gewoon top, want je 1612 intoetst en je zou ergens in die tijd uitkomen, dat vind ik helemaal te gek. Tegelijkertijd zou ik het die kinderen en die volwassenen gunnen om dan ook in die machine te gaan zitten, in die baggermachine. Zodat je dat ook echt kan voelen. Het is een combinatie van digitaal en tactiel. Als hij dat kan uitvinden, lijkt me dat wel heel erg leuk.

Kirsten: De volgende keer zijn we bij Patrick Timmermans, directeur van Erfgoed Brabant. Wat zou jij van hem willen weten?

Elke: Hoe houdt hij met zijn organisatie contact of feeling met de instellingen die hij bedient. Hoe doen ze dat? Hoe komen ze erachter waar hun behoeften liggen?

Kirsten: Het hek van de baggertuin gaat weer dicht.

Elke: Het is alweer bijna voorbij.

Kirsten: Wij gaan ervandoor, Ronald.

Ronald: We gaan er weer vandoor, ja.

Kirsten: Dankjewel.

Elke: Bedankt dat jullie er waren. Helemaal leuk.

Kirsten: We laten Sliedrecht achter ons, Ronald. Elke Scheffers, ook weer een bevlogen erfgoedvrouw. Wat blijft je bij?

Ronald: Nou, een medewerker die samenwerkt met 40 of 50 vrijwilligers. En die nu de eerste stappen heeft gemaakt naar digitalisering. Het mooie is dat ze zich heeft vernieuwd door die audiotour te beginnen. En door ook meteen die link te leggen met Adlib. Dus dat ze daar alles invoert. En dat ze heel erg denkt vanuit die vrijwilligers. Dus niet vanuit allerlei systemen. Maar één systeem waaruit ze werkt.

Kirsten: Dus ze denkt echt vanuit de mensen. Laat dat nou precies ook zijn wat onze volgende gast, Patrick Timmermans van Erfgoed Brabant, doet. Want we zijn volgende keer in Den Bosch. Tot dan!

Ronald: Tot dan. Doei!