Termen: krachtige bouwstenen in het netwerk van erfgoedinformatie
arian Hellema is ICT-erfgoedspecialist en werkt binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed aan het project Training en Opleiding. Ook schrijft zij regelmatig artikelen en geeft zij presentaties in NDE-verband, met name over het domein Bruikbaar en linked data. Zij doet verslag van de bijeenkomst ‘Termen in het Netwerk’, die op dinsdag 26 november in Den Haag plaatsvond.
Sjors de Valk tijdens zijn presentatie over het Termennetwerk.
De gastheer voor deze middag was de RKD Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Dat was heel toepasselijk, omdat de RKD onlangs RKDartists& als linked data heeft gepubliceerd. Dit is een waardevolle toevoeging aan het ‘netwerk van termen’.
Hoe vind je een verdedigingswerk?
Sjors de Valk (Netwerk Digitaal Erfgoed) lichtte toe wat dit netwerk van termen inhoudt. Hij gebruikte zijn persoonlijke belangstelling voor verdedigingswerken als voorbeeld. Als je met dat woord zoekt, vind je allerlei erfgoed, zoals afbeeldingen van stadswallen en verdedigingslinies. Maar je vindt ook veel informatie niet, omdat die toevallig net anders is beschreven, bijvoorbeeld met synoniemen als vestingwerk of bunker. Als collectiebeheerder kun je in plaats daarvan beter gestandaardiseerde ‘termen’ gebruiken. Daarmee leg je ondubbelzinnig vast dat je het concept verdedigingswerk bedoelt (waar verschillende synoniemen of verwante termen voor bestaan). Dat zorgt ervoor dat alle informatie over verdedigingswerken gemakkelijk (en geautomatiseerd) kan worden gecombineerd, ook al is die afkomstig uit verschillende collecties.
RKDartists& als linked data
Reinier van ’t Zelfde (RKD) had de eer om de kersverse linked data van RKDartists& te presenteren. RKDartists& bestaat al sinds jaar en dag en is in Nederland dé geautoriseerde bron voor informatie over kunstenaars. Erfgoedinstellingen verwijzen vaak naar RKDartists& bij het beschrijven van hun collecties. Doordat RKDartists& nu ook als linked data beschikbaar is, fungeert het als bron van ‘termen’ zoals door Sjors geschetst. Voortaan kan informatie over kunstenaars gemakkelijker worden gekoppeld. Reinier ging wat dieper in op de informatie die nu in de linked data is opgenomen en op de keuzes die daarbij zijn gemaakt.
AAT-termen in het netwerk
Arne Wossink (RKD) vertelde over de Art & Architecture Thesaurus (AAT), waarmee wereldwijd kunstcollecties en architectuur worden beschreven. Ook deze thesaurus wordt in Nederland vaak gebruikt. De Nederlandse versie van de AAT wordt niet meer actief onderhouden, maar Nederlandstalige termen zijn opgenomen in de internationale AAT (hoewel het vertalen van de termen niet altijd triviaal blijkt). De AAT is ook als linked data beschikbaar. Als collectiebeheerders dus AAT-termen gebruiken, is die informatie gemakkelijk te koppelen in het netwerk van erfgoedinformatie. Arne ging ook kort in op OpenRefine. Dit is een software-tool om je data op te schonen, met ook de mogelijkheid om je eigen collectiedata semi-geautomatiseerd te koppelen aan AAT-termen.
Het Termennetwerk
Sjors de Valk lichtte ten slotte het Termennetwerk toe. Dit is een hulpmiddel dat binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed wordt ontwikkeld. Het is niets meer of minder dan een zoekhulp waarmee ‘termen’ gezocht kunnen worden. Dit kan worden ingebouwd in collectieregistratiesystemen. Om in zo’n systeem aan te geven dat een afbeelding een vestingwerk betreft, hoeft de collectiebeheerder alleen maar dit zoekwoord in te tikken. Achter de schermen zoekt het Termennetwerk op of hier een ‘term’ voor is, bijvoorbeeld in de AAT. Vervolgens legt het systeem deze AAT-term vast. Ook RKDartists& is inmiddels op het Termennetwerk aangesloten.
De deelnemers aan deze middag gingen naar huis met (hernieuwde) inspiratie om ‘termen’ te gebruiken bij het beschrijven van erfgoed. RKDartists& en AAT worden al breed toegepast, maar door de mogelijkheden van linked data krijgen ze nog meer kracht. Ze zijn een belangrijke bouwsteen in het netwerk van erfgoedinformatie.
