Podiumkunst.net bundelt digitaal erfgoed van theater, dans en muziek

Inspirerend voorbeeld

Op 26 januari van dit jaar overleed de Zweedse toneelschrijver en regisseur Lars Norén. Een paar dagen later stelde de Schaubühne in Berlijn diverse registraties van Noréns toneelstukken via zijn website beschikbaar. ‘Inspirerend’ noemt Simon van den Berg, hoofdredacteur van de Theaterkrant, deze actie. ‘Zo kun je vanuit de actualiteit archiefmateriaal weer interessant maken voor het publiek.’

Dan moet dat materiaal er wel zijn. Helaas zijn de meeste organisaties op het gebied van de podiumkunsten in Nederland nog niet zover. Maar dat gaat veranderen. Simon was nauw betrokken bij de totstandkoming van Podiumkunst.net. Dit nieuwe netwerk en platform verbindt verschillende typen instellingen, van theatergroepen tot muziekarchieven. Ook wil het de relaties tussen hun collecties beter zichtbaar en vindbaar maken. Het initiatief komt voort uit de inspanningen om het erfgoed van de podiumkunsten te redden en levend te houden na de sluiting van sectorinstituten als het Theater Instituut Nederland en de Stichting Nederlands Muziek Instituut.

Stevig fundament leggen

Instellingen zoals Beeld en Geluid houden zich al bezig met muziekerfgoed. ‘Het gaat er nu vooral om dat die archieven hun materiaal via een gemeenschappelijke infrastructuur kunnen uitwisselen en dat je als gebruiker in al die collecties kunt zoeken. De theater- en danswereld wil daarop aanhaken, maar dan moet er eerst een stevig fundament gelegd worden,’ benadrukt Simon.

Theater- en dansinstellingen zijn productiegedreven, steeds gericht op de volgende voorstelling. ‘Het bewaren van beeldopnames, archiefmateriaal en teksten in een toegankelijke collectie heeft niet hun eerste prioriteit,’ aldus Simon. ‘Daarom willen we vanuit ons platform deze instellingen inspireren om meer met hun erfgoed te doen, zowel voor hun eigen organisatie als voor het publiek. Dat is een van onze belangrijkste aandachtspunten voor de komende jaren.’

Als geluk bij een ongeluk heeft de coronapandemie de instellingen een duwtje in de rug gegeven. Simon: ‘Verschillende theater- en dansgroepen kijken nu hoe ze hun voorstellingen online kunnen presenteren. Maar waar het mij uiteindelijk om gaat is dat deze instellingen de archieven en erfgoed zelf beschikbaar maken, waarbij ons platform als “rangeerterrein”, als infrastructuur op de achtergrond functioneert.’

Meeliften op DIP

De techniek gaat alvast een handje helpen. Podiumkunst.net sluit aan bij een nieuw initiatief voor de theatersector: DIP, wat staat voor Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten. ‘Door de koppeling met kaartverkoopsystemen ontstaat een database waarin allerlei publieks- en verkoopdata komen te staan. Als de instellingen hier nu ook hun publiciteitsmateriaal, registraties en andere zaken in zetten, kan het erfgoed hierop meeliften. Zo rijden we mee op de motor van verkoop en marketing, twee aspecten die centraal staan in de theatersector.’

Theatergeschiedenis

Het erfgoedbewustzijn in de theatersector groeit, merkt Simon. ‘Dat zie je bijvoorbeeld aan een nieuw initiatief als The Need for Legacy. Dat is een community en platform van jonge theatermakers van kleur of met een migratieachtergrond die nieuwsgierig zijn naar hun voorgangers. Er zit veel materiaal in de archieven, maar met hun vragen halen ze vergeten geschiedenissen van het theater naar boven en stellen ze de canon en vastgeroeste praktijken ter discussie. Die verhalen willen we zichtbaar maken op Theaterencyclopedie.nl en op Theaterkrant.nl. Hopelijk komen zo ook onbekende, nog niet gedigitaliseerde archieven naar boven.’

Met The Need for Legacy hoopt Simon een jonge generatie enthousiast te maken om onderzoek te doen naar theatergeschiedenis. ‘Wetenschappelijk, journalistiek, maar zeker ook artistiek, bijvoorbeeld door voorstellingen te maken waarbij oude teksten opnieuw gespeeld worden of oude werkmethodes opnieuw in praktijk gebracht worden. Via de kunstenaars kunnen we het publiek inspireren en hen doordringen van de diversiteit van de theatergeschiedenis en de verbondenheid met andere terreinen. Als we die verhalen kunnen laten leven, is voor mij het doel van Podiumkunst.net bereikt.’