Nieuw onderzoek laat zien: Zuid-Hollandse organisaties op dreef met digitaal erfgoed

De ogen van Rowan Huiskes glimmen. ‘Ik ben supertrots op de erfgoedorganisaties in Zuid-Holland,’ zegt hij. ‘De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat digitalisering van collecties nu duidelijk prioriteit heeft. Organisaties integreren deze plannen steeds vaker in hun eigen beleid, bijvoorbeeld in een informatieplan. Dit onderstreept het groeiende besef op directie- en bestuursniveau van het belang van doordacht digitaal erfgoedbeheer. Bovendien zetten organisaties deze initiatieven nu structureel op de begroting, waardoor de financiering geborgd is.’

En dat is niet het enige wat Rowan trots maakt. Een andere positieve ontwikkeling is het toenemende gebruik van linked open data. Ongeveer dertig procent van de respondenten meldt dat ze hun (meta)data als linked open data aanbieden. ‘Dankzij linked open data kunnen we straks erfgoed met elkaar verbinden.’

Doelgroep nog niet volledig in het vizier

Toch brengt het onderzoek ook verschillende uitdagingen aan het licht. Ondanks de digitalisering en online beschikbaarstelling van erfgoedcollecties lijken erfgoedorganisaties hun doelgroepen nog niet volledig in kaart te hebben. ‘Mijn advies is dan ook: leer je huidige en potentiële doelgroepen kennen, inclusief hun informatiebehoefte, zoekgedrag en interesses.’

Digitalisering versnellen

Ook de digitalisering zelf is een aandachtspunt. Hoewel er al veel collectiemateriaal is geregistreerd, ligt er nog een aanzienlijke hoeveelheid werk als het gaat om het digitaliseren ervan. ‘Pak deze inspanningen in een keer grondig aan, bijvoorbeeld door een digitaliseringsstraat op te zetten en te investeren in kwalitatieve apparatuur.’

Adlib-gebruikers in meerderheid

Uit het onderzoek blijkt verder dat relatief veel organisaties gebruikmaken van Adlib, het collectieregistratiesysteem dat niet meer wordt bijgewerkt door de leverancier en om vervanging vraagt. Ook zijn er organisaties die een ander niet cloud-based systeem gebruiken zoals excelbestanden. ‘Hier is ruimte voor verbetering,’ constateert Rowan. ‘Om een netwerk van verbonden erfgoed te creëren, is het van belang dat organisaties een NDE-compatibele oplossing kiezen, die het aanbieden van de digitale collectie als linked (open) data ondersteunt.’

Termennetwerk nog onbekend

Respondenten geven ook aan veelal nog niet bekend te zijn met het Termennetwerk, een realtime zoekmachine voor gemeenschappelijke termenlijsten. Als organisaties kiezen voor een NDE-compatibele collectieregistratiesysteem, dan komt het vanzelf goed met het gebruik ervan, verwacht Rowan. ‘Want vanuit deze systemen heb je er rechtstreeks toegang toe, al kun je deze zoekmachine ook via de eigen site raadplegen.’

AVG belemmert online presentatie

Het onderzoek laat zien dat veel organisaties zich in toenemende mate bewust zijn van auteursrechtelijke kwesties. Echter, het in kaart brengen van aspecten met betrekking tot privacywetgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), blijkt nog een uitdaging te zijn voor meer dan de helft van de respondenten. ‘Daardoor komen bijvoorbeeld oude schoolfoto’s nog niet online. Hiervoor is het belangrijk om de status goed in beeld te brengen; denk aan zaken als: welke personen zijn er op het collectiestuk te zien en zijn de betreffende personen nog in leven?’

Veel vrijwilligers

Oké, er ligt nog het nodige werk bij de erfgoedorganisaties, maar het gaat de goede kant op met het digitaal erfgoed, besluit Rowan. ‘De uitkomsten komen overeen met mijn ervaringen als digitaal-erfgoed-coach. Verder is het belangrijk om te realiseren dat heel veel werk binnen Zuid-Hollandse organisaties wordt verricht door vrijwilligers, zoals ook uit dit onderzoek blijkt. Dit is interessant voor de leveranciers van collectieregistratiesystemen: niet alleen geschoolde registratoren maken gebruik van hun systemen, maar ook een aanzienlijke groep vrijwilligers. Mijn oproep is dan ook om trainingen en cursussen van hun oplossing ook op deze doelgroep in te richten.’