Met de Gouda Tijdmachine stap je in elke eeuw uit

14 februari 2023


E

Enthousiaste vrijwilligers verzamelen gegevens over gebouwen, wegen, water, bedrijven en bewoners van Gouda. De data wordt in aantrekkelijke formats geschikt gemaakt voor de Gouda Tijdmachine. Samenwerking is hierbij de sleutel tot het succes, stellen projectleider Peter Kuppen en Coretta Bakker, directeur van het Streekarchief Midden-Holland.


Dit is de Gouda Tijdmachine

De Gouda Tijdmachine wil de ontwikkeling van de stad reconstrueren. Daarvoor brengen vrijwilligers alle informatie over gebouwen, wegen, water, bedrijven en bewoners in kaart. Deze informatie wordt gedigitaliseerd, als linked open data beschikbaar gesteld, gekoppeld met andere erfgoeddata en uiteindelijk gevisualiseerd in aantrekkelijke verhaalvormen. Daarmee worden de uitgangspunten van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed gevolgd. De Historische Vereniging Die Goude en het Streekarchief Midden-Holland trekken in dit project samen op.

Sporen van het verleden

‘Wie door de binnenstad van Gouda wandelt, ziet sporen van haar middeleeuwse verleden,’ zegt Gouwenaar Peter Kuppen. ‘Met behulp van de Gouda Tijdmachine kun je straks in elke eeuw “uitstappen” en een beeld krijgen van de gebouwen en de mensen die er woonden en werkten.’

In het dagelijks leven houdt Peter zich bezig met kankeronderzoek, maar in zijn vrije tijd brengt hij als projectleider structuur aan in de organisatie van de Gouda Tijdmachine. ‘Dat doe ik met vele andere vrijwilligers. We hebben de groep onderverdeeld in allerlei projectgroepen, zoals de werkgroep ICT die zorgdraagt voor de data.’

Nieuwe dingen leren

Het te digitaliseren archiefmateriaal komt hoofdzakelijk uit de collectie van het Streekarchief Midden-Holland, vertelt directeur Coretta Bakker. ‘We faciliteren de vrijwilligers bijvoorbeeld bij het digitaliseren en invoeren van archiefmateriaal en bij het georefereren van oude kaarten. Ook het sociale aspect is belangrijk: een keer in de twee maanden organiseren we samen met de projectgroep Gouda Tijdmachine een Tijdmachine Café voor de vrijwilligers, waarbij er nieuw onderzoek wordt gepresenteerd.’

Voor het Streekarchief Midden-Nederland is de samenwerking bijzonder interessant, vertelt Coretta. ‘We experimenteren bijvoorbeeld met linked open data en Transkribus, een reeks tools voor handgeschreven tekstherkenning. Bovendien maakt de tijdmachine het mogelijk om indexen, toch vrije droge data, straks aantrekkelijk en in een brede samenhang te presenteren. Zodra de tijdmachine goed werkt voor Goudse erfgoedinformatie, kunnen we dit concept toepassen bij andere gemeentes in ons werkgebied.’

Samenwerking met andere tijdmachines

Voor de Gouda Tijdmachine is samenwerking heel belangrijk, vindt Peter. ‘Zo hebben we nauw contact met de gemeente Gouda, die een schat aan informatie heeft. Verder begeleid ik samen met Marianne van der Veer van het Streekarchief Midden-Holland twee studenten van de Pre-University College van Universiteit Leiden bij hun onderzoek naar de Goudse cholera-epidemie in 1832. Het zou mooi zijn als we hoge- en middelbare scholen bij de ontwikkeling van de tijdmachine kunnen betrekken.’

En een samenwerking met andere tijdmachines in Nederland? ‘Ik ben langs geweest bij een collega projectleider in Amsterdam. Dat gesprek heeft geleid tot een landelijke tijdmachinedag op 23 maart bij ons in Gouda. We willen gaan optrekken als kerngroep voor de Nederlandse tijdmachines, bijvoorbeeld om de technische infrastructuur te delen. Samen staan we ook sterker bij het aanvragen van subsidie.’

Coretta juicht de samenwerking toe: ‘In archievenland wordt soms op verschillende plaatsen opnieuw het wiel uitgevonden, terwijl bij dit soort projecten de principes vrijwel altijd hetzelfde zijn. De bronnen verschillen van elkaar, maar uiteindelijk willen we de erfgoedinformatie met elkaar verbinden.’

Aantrekkelijk voor vrijwilligers

Verschillende datasets worden nu al op de site gepresenteerd. ‘Die data willen we nog veel publieksvriendelijker maken,’ zegt Coretta. ‘Er zal nog wel extra financiering voor nodig zijn,’ verwacht Peter. ‘En een nieuwe aanwas van vrijwilligers. Maar gelukkig is de tijdmachine een mooie invalshoek om mensen erbij te betrekken. Het spreekt meteen tot de verbeelding.’