De stand van het Nederlands digitaal erfgoed in 6 trends

20 januari 2022

I

In opdracht van het ministerie van OCW heeft onderzoeksbureau Dialogic het rapport ‘Stand van het Nederlands digitaal erfgoed; 1-meting naar aanleiding van het Intensiveringsprogramma 2019-2021’ opgesteld. Het rapport laat zien hoe de beschikbaarheid, toegankelijkheid, vindbaarheid en gebruik van digitaal erfgoed zich de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. We zetten zes trends op een rij, inclusief tips hoe we daar als netwerk op kunnen inspelen.

Man met verrekijker op de Domtoren in Utrecht. L.H. Hofland, collectie Het Utrechts Archief, CC BY 4.0

Stel je vragen tijdens het NDE-vragenuur

Heb je het rapport ‘Stand van het Nederlands digitaal erfgoed’ gelezen? En heb je vragen? Stel ze aan de onderzoekers tijdens het NDE-vragenuur op 10 februari 2022.

Lees meer over het NDE-vragenuur

1. Meerderheid erfgoedorganisaties heeft nog geen digitale strategie

Nog weinig organisaties hebben een strategie voor digitaal erfgoed maar leggen plannen op dit gebied soms al vast in bijvoorbeeld een communicatiestrategie. Het besef groeit om nieuwe standaarden, ontwikkelingen en beleid te formuleren in een expliciete strategie; grotere musea en archieven geven hier al uitvoering aan.

Tips

2. Erfgoed als (big) data

Erfgoedorganisaties, onderzoekers en andere gebruikers hebben een groeiende behoefte aan erfgoed als data. Digitaal erfgoed bestaat hierbij niet uit losse digitale collecties, maar is toegankelijk en vindbaar via de nationale infrastructuur voor Verbonden Erfgoed. Zo wordt digitaal erfgoed met elkaar verbonden en toegankelijk gemaakt via tools en standaarden zoals linked open data. Afgelopen jaren is hier in het NDE hard aan gewerkt en resultaten kunnen gebruikt worden.

Tips

3. Born digital erfgoed nog steeds een uitdaging

Al in 2015 worden in een rapport van de Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid en LIMA over born digital erfgoed zorgen geuit over de kennis en capaciteit om dit materiaal te behouden en ontsluiten. Uit interviews voor de 1-meting blijkt dat born digital erfgoed nog altijd een uitdaging vormt voor erfgoedorganisaties.

Tips

4. AI helpt bij het doorzoekbaar maken van digitaal erfgoed

Ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie maken het bijvoorbeeld mogelijk om digitale audiovisuele bestanden of scans van handschriften doorzoekbaar te maken. Dergelijke ontwikkelingen verbeteren daarmee de toegankelijkheid en vindbaarheid van het digitaal erfgoed.

Tips

5. Groeiend aantal jongvolwassenen als actieve gebruikers

Het aandeel dat zichzelf ziet als een actieve gebruiker die zelf dingen met erfgoed doet of wil doen is gestegen. Daarbij valt op dat jongvolwassenen (16 t/m 24 jaar) zichzelf bovengemiddeld vaak als actieve gebruiker zien. Daarbij staat deze groep ook vaker open voor suggesties om hun actieve participatie te stimuleren.

Tips

6. Google als belangrijkste kanaal voor toegang tot digitaal erfgoed

Google blijft een heel belangrijk kanaal voor erfgoedorganisaties en gebruikers. Wanneer een website minder goed doorzoekbaar is, heeft dit grote gevolgen voor de gebruikscijfers. Een collectie die minder actief wordt gepromoot, maar wel goed vindbaar is, blijft goede gebruikscijfers houden.

Tips

  • Een belangrijk hulpmiddel om de zichtbaarheid in Google en andere zoekmachines te vergroten is het opnemen van een beschrijving van de webpagina die de zoekmachines automatisch kunnen lezen. Schema.org is een linked data-standaard die specifiek voor dit doel is ontwikkeld. Met het verrijken van de pagina’s met Schema.org-gegevens wordt de content beter vindbaar op het web (zie verder schema.org).
  • Tegelijkertijd biedt dit een ideaal uitgangspunt om bij te dragen aan de infrastructuur voor Verbonden Erfgoed die we in NDE-verband willen realiseren (zie het NDE-activiteitenplan 2022)

Download

Stand van zaken van het Nederlands digitaal erfgoed 2021

Welke handschoen pakken we vanuit het netwerk op

  • Bekendheid en inzet digitaal-erfgoed-coaches. Hoewel het belang van de coaches wordt benadrukt, geeft slechts een klein deel van de erfgoedorganisaties aan hier gebruik van te maken. Vanuit OPEN en het Netwerk Digitaal Erfgoed gaan we het gebruik van diensten van de coaches stimuleren.
  • Focus op kleine erfgoedorganisaties. Het nog beter benutten van de kracht van het netwerk om het gebruik van onder meer tools, de DERA-standaard en de campagne Geheugen van Nederland bij kleine organisaties te bevorderen. En om aansluiting op de infrastructuur van het Verbonden Erfgoed te realiseren.

Inzoomen op de intensivering

Uit het rapport: ‘In de interviews voor het onderzoek wordt over het algemeen positief gereflecteerd op de Intensivering Digitaal Erfgoed. Dankzij de middelen en NDE zien gesprekspartners dat er meer samenwerking is tussen erfgoedorganisaties en dat organisaties steeds beter de benodigde competenties weten te ontwikkelen. Hierbij wordt door een enkeling aangegeven dat Nederland internationaal voorop loopt op het vlak van digitaal erfgoed dankzij deze intensieve samenwerking. Gesprekspartners zien echter nog ruimte voor verbetering, waarbij met name kleine erfgoedorganisaties moeite hebben om aangehaakt te raken of blijven. Bovendien worden veelal kleine projecten ontplooid die moeilijk opschalen naar grote groepen organisaties. Het bereiken van de grote hoeveelheid en diversiteit aanwezig in de Nederlandse erfgoedsector (wij identificeerden voor de enquête er zo’n 2.000) is een moeilijke opgave. Ten slotte wordt aangegeven dat een complexiteit van de Intensivering is dat de focus in sterke mate ligt op het zichtbaar maken van digitaal erfgoed, terwijl er eveneens nog veel inspanningen benodigd zijn op het beschikbaar, houdbaar en bruikbaar maken van digitaal erfgoed.’

Op de hoogte blijven?

Gerelateerd nieuws