Tussenstand digitale #coronacollectie Nederland

Websites en platformen

Bij het Nationaal Register Webarchieven en bij het IIPC suggestieformulier (van het International Internet Preservation Consortium) kan iedereen suggesties aandragen voor pagina’s die nu in het bijzonder in aanmerking komen voor archivering. De Koninklijke Bibliotheek archiveert hiervan een selectie. Deze websites zullen onderdeel gaan uitmaken van een wereldwijd corona webarchief dat wordt beheerd door het Internet Archive. Voorbeelden van suggesties:

• De Coronabarometer geeft een wekelijks inzicht in de impact die de coronacrisis heeft. Gebaseerd op antwoorden van 50.000 volwassenen in Noord-Nederland die elke week dezelfde vragenlijst krijgen in het kader van het Lifelines Corona Research Project.
• Kunst Loc Brabant houdt een liveblog bij over (landelijke) ontwikkelingen in de culturele sector rond de coronacrisis. Wat zijn de consequenties voor culturele- en erfgoed organisaties en zelfstandigen die werken in deze sector.
• Simtamacy, een online ‘proeftuin’ waarin wordt geëxperimenteerd met gesimuleerd menselijk contact, zoals digitaal handenschudden en virtueel op een terrasje zitten.

De Hotspotmonitor

Een ‘hotspot’ is een gebeurtenis die leidt tot opvallende of intensieve interactie tussen overheid en burgers of tussen burgers onderling. Het gaat om zaken die veel maatschappelijke onrust veroorzaken. Dat is de coronacrisis zonder meer. Door middel van een hotspot kunnen archieven en andere erfgoedinstellingen bepalen of en welke informatie uitgezonderd moet worden van vernietiging. Zij roepen daarbij de hulp in van burgers uit hun omgeving. “Hoe ziet uw (tijdelijke) thuiskantoor er uit? Wat is het straatbeeld of wat voor solidariteitsacties worden georganiseerd?” Digitaal en geschreven of gedrukt materiaal, bijvoorbeeld over genomen maatregelen, foto’s of dagboekfragmenten en persoonlijke ervaringen wordt op grote schaal verzameld en opgeslagen.

Onder meer de regio- of stadsarchieven van Amsterdam, Alkmaar, Breda, Westfriesland, Zeeland, Delft en historische centra van Overijssel en Vecht en Venen, maar ook de gemeente Súdwest-Fryslan werken met de hotspotmonitor en bouwen zo met hulp van burgers de coronacollectie op.

Meer weten over de hotspotmethode? Kijk dan naar de adviespagina van het Nationaal Archief of op het Kennisplatform particuliere archieven.

Webvideo’s

Nu veel mensen thuis zitten, zien we een stijging van het aantal nieuwe vloggers en thuisentertainment-kanalen. Musea geven virtuele tours door hun gesloten gebouwen of lichten online collectiestukken toe en artiesten geven thuisconcerten. Maar ook gemeenten, grote en kleine organisaties communiceren naar burgers en organisaties over nieuw beleid met video’s. Bijzonder is dat veel digibeten nu in sneltreinvaart digitaal vaardig worden. Het Nederlangs Instituut voor Beeld en Geluid slaat normaal gesproken al veel webvideo’s op en heeft nu via AVA_NET een oproep uitgezet om suggesties te verzamelen rond het coronavirus. Een paar voorbeelden:

• Boodschap van Jan Hamming, de burgemeester van Zaanstad met beelden van hoe Zaankanters omgaan met de maatregelen.
• Alain Clark heeft een danklied voor zorgmedewerkers gemaakt.
• Verplegers uit het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis sturen een eigen versie van zijn danklied terug aan Alain Clark.
• Het Hannemahuis in Harlingen laat eens niet de conservator aan het woord in een online rondleiding, maar jonge kinderen.
• Het Youtubekanaal het Thuismuseum heeft in een paar maanden tijd een grote groep volgers weten op te bouwen.

Social media

Veel communicatie, nog meer dan normaal gesproken, gaat via social media, zoals in Facebookgroepen, Twitter, chats, online (video)dagboeken, YouTube-kanalen, memes en digitale foto’s. Deze bronnen lijken misschien het eeuwige digitale leven te hebben, maar zijn uitermate kwetsbaar en zullen straks, als de crisis over is, snel weer verdwijnen als we niets doen. Een aantal erfgoedinstellingen zijn begonnen met dit soort pagina’s of content hiervan te bewaren. Zoals bijvoorbeeld:

• Facebook staat bol van pagina’s waar vraag en aanbod voor hulp bij elkaar komen. Of de pagina zoals bijna elke stad een heeft: ‘Je bent Alkmaarder als …‘. Hier is vanaf begin maart het sentiment rondom de crisis mooi te volgen.
• Op Twitter zjin verschillende hashtags die een beeld schetsen van deze crisis. Bijvoorbeeld #coronavirusnederland, #thuismuseum of #quarantainetv.
• Of het film- en poeziefestival Granate dat als één van de eerste culturele organisaties, al tijdens het festival zelf op 15 maart, overschakelden naar een digitale variatie op het live festival.

Het Humanities Cluster (onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen) adviseert partners in het netwerk over het gebruik van in te zetten tools om social media binnen te halen en te bewaren. Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), één van de instituten die samenwerken in het Humanities Cluster, zal het door Netwerk Digitaal Erfgoed gesubsidieerd onderzoek naar deze tools intensiveren en op korte termijn een voorlopig advies uitbrengen.

Online Tentoonstellingen

• Bij Coronaindestad, initiatief van het Amsterdam Museum kan ook hier iedereen bijzondere momenten en verhalen insturen. Met een selectie van de inzendingen wordt het verhaal van de stad verteld, gedeeld – én bewaard.
• Designstudio VISSCH+STAM zoekt voor een digitale tentoonstelling objecten, verhalen en gebruiken die samen een online beeld schetsen en verhalen vertellen over de huidige crisis.
• Er zijn verschillende initiatieven die dagboekfragmenten of andere persoonlijke ervaringen verzamelt van amateur- en professionele schrijvers, bloggers, tekenaars of kunstenaars. Zoals hoe expats omgaan met de crisis of het Dagboek Corona.

Andere initiatieven

• Het Stadsarchief Rotterdam vraagt elk jaar een drietal stadstekenaars om de stad vast te leggen. Nu zijn er ook stadsfotografen via een stichting aangetrokken met dezelfde opdracht. Een stil Rotterdam moet ongetwijfeld bijzondere plaatjes opleveren! Daarbij worden ‘gewone’ Rotterdammers ook opgeroepen om digitale bronnen en eigen beeldmateriaal in te sturen.
• In opdracht van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid legde sounddesigner Arnoud Traa de afgelopen maanden het door corona veranderde geluid van Amsterdam vast. ‘Als je goed luistert, kun je de verhalen horen.’
• De cultureel erfgoedsector wordt ook hard getroffen nu instellingen geen bezoek kunnen ontvangen. Maar ook (subsidies voor) archeologische opgravingen en restauraties aan monumenten komen in de knel. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed neemt maatregelen om getroffen organisaties en particuliere monumentenbezitters tegemoet te komen.
• Cultuurmakers zoeken naar alternatieven voor het publiek nu hun instellingen voorlopig gesloten zijn. DEN Kennisinstituut bekijkt de mogelijkheden die digitalisering biedt om toch je publiek te bereiken en om online geld te verdienen met je werk.
• In België is er vooralsnog geen overkoepelende actie zoals in Nederland. Reden voor PACKED om haar Vlaamse erfgoedcollega’s alvast op te roepen om bronnen over de coronacrisis te verzamelen en duurzaam te bewaren.

Heb je een suggestie voor de #coronacollectie? Geef het door via het suggestieformulier.