Podcast ‘Paulus en De Nijs op reis’ #1: op bezoek bij Shannon van Muijden

Beluister de podcast

Deze podcastaflevering is te beluisteren via Spotify en SoundCloud.

Of lees de transcriptie

Kirsten: Dan zetten we de auto hier neer. Dat is vijf of tien metertjes naar de boot. Top!

[voice-over] De nieuwe podcastserie van het Netwerk Digitaal Erfgoed duikt in de wondere wereld van digitalisering van ons erfgoed. Netwerkredacteur Ronald de Nijs en ik, Kirsten Paulus, reizen door heel Nederland op zoek naar mensen uit het netwerk. Precies, erfgoedprofessionals. En dan vooral diegene met inspirerende verhalen over digitaal erfgoed. In twaalf afleveringen hoor je hun successen, hun missers, maar ook hun dromen.

Kirsten: We zouden een roadtrip maken in de auto, langs alle erfgoedinstellingen, althans twaalf in het land. En kijk nou, Ronald, we zitten hier op een boot op het IJsselmeer.

Ronald: Zo’n boottochtje konden we toch niet laten liggen? Het is prachtig weer, de zon schijnt.

Kirsten: Die oude boten, óók erfgoed.

Ronald: Er is heel veel erfgoed in Enkhuizen.

Kirsten: Heel Enkhuizen, hè?

Ronald: En rond de voormalige Zuiderzee.

Kirsten: Want daar zijn we nu. We gaan op zoek naar de beste verhalen uit het erfgoed. Jij bent werkzaam bij het Netwerk Digitaal Erfgoed, dus jij weet wat voor mensen we gaan ontmoeten.

Ronald: Het zijn heel bevlogen mensen. Ze hebben een hart voor geschiedenis en ook voor techniek. En ze willen het erfgoed behouden voor de toekomst. Dus dan heb je het over het vastleggen, het digitaliseren en het met elkaar verbinden. En dat erfgoed kan van alles zijn, van actes tot schilderijen, van foto’s tot filmpjes.

Kirsten: We zijn er bijna. Want in het Zuiderzeemuseum werkt onze eerste gast, Shannon van Muijden.

Ronald: Shannon is datamanager bij het Zuiderzeemuseum. Ze zorgt ervoor dat de collectieregistratie van het museum goed verloopt. En ze is een verbindende schakel in het Netwerk Zuiderzeecollectie.

Kirsten: Dus zeg maar de olie daar in de hele motor. Nou, we gaan naar haar toe, ze wordt onze eerste gast.

Kirsten vraagt de schipper: We zijn er bijna hè, schipper?

Schipper: We zijn nu eerst bij de parkeerplaats, bij de hoofdingang. En nu gaan we naar het museum zelf. Dat is nog een vaartje van een kleine vijftien minuten.

Kirsten: O, je moet je even vasthouden hè, als u gaat aanleggen.

Schipper: Een klein beetje stoten doet-ie altijd bij het aanmeren.

Kirsten: Daar zijn we. Hey, Shannon!

Shannon: Hallo, wat leuk dat jullie er zijn. Welkom, welkom.

Kirsten: Wat is er zo mooi aan het Zuiderzeemuseum?

Shannon: Het Zuiderzeemuseum laat een cultuur zien die er bijna niet meer is. We hebben het over het leven van vóór de afsluiting van de Zuiderzee in 1932. En over allerlei gebruiken die misschien je opa en oma nog wel kennen, maar die nu bijna verloren zijn gegaan.

Kirsten: Een filmpje van schaatsen over het IJsselmeer, allemaal boten… En wat staat hier allemaal achter ons?

Shannon: Hier zie je bijvoorbeeld sleeën, grote sleeën die mensen toen gebruikten om over het ijs te gaan. En een scharenslijpmachine staat daar achter. Nou, dat kennen we eigenlijk ook niet meer, hè. Nu gooi je je botte schaar weg en je koopt een nieuwe. Maar toen deed je echt lang met je producten en liet je ze repareren.

Ronald: Je hebt iets met data?.

Shannon: Ik heb iets met data, dat klopt. Ik heb altijd al affiniteit gehad met computers. Ik heb geen technische opleiding gehad. Ik heb kunstgeschiedenis gestudeerd en ook twee jaar kunstacademie gedaan. Maar computers trokken me altijd wel. Dus die combinatie van mijn werk nu met erfgoed, met data, is voor mij echt de perfecte combi.

Kirsten: Zou het nog wat uitmaken als je in een ander museum had gewerkt?

Shannon: Het is heel anders. De aard van deze collectie is juist dat wat meer cultuurhistorisch is, wat minder echte kunst. Ik vind het leuk dat het gebruiksvoorwerpen zijn geweest.

Kirsten: Wat horen we nou?

Shannon: Je hoort nu kermismuziek die je vroeger op de Volendamse kermis hoorde. Dit is een van mijn favoriete zaaltjes, naast de kermis. We staan nu in een zaal met verschillende klederdrachten van verschillende dorpen. En je kan hier zo goed het verschil zien. Ja, een pak van Sinterklaas hebben we hier ook.

Kirsten: Dat is Sinterklaas? Met een gele mijter en een staf.

Shannon: Sinterklaas droeg vroeger nog niet van die rode kleding. Het is nog meer een bisschop, hè.

Kirsten: Ooit stiekem wat gepast?

Shannon: Nee.

Kirsten: Echt niet?

Shannon: Nee, nee, nee. We hebben heel mooie klompen van Viktor & Rolf. Dat zijn klompen met een hak. Ik heb wel eens gevraagd of ik die aan mocht doen. Maar dat was een nee. Begrijpelijk, we hebben het over de collectie, je kunt niet zomaar iets aantrekken. Maar ja, ik ben ook wel iemand die houdt van een verkleedfeestje. Ik zou het graag een keer aan doen, maar dat gaat echt niet.

Shannon: Waar ik heel trots op ben, is het Netwerk Zuiderzeecollectie. En met name de website die we hebben gelanceerd.

Kirsten: Wacht even, want je hebt het Zuiderzeemuseum. Daar werk jij als datamanager.

Shannon: En je hebt het Netwerk Zuiderzeecollectie. Dat is een netwerk dat we hebben opgericht toen ik hier kwam werken. Dat bestaat uit 24 musea, allemaal rondom de voormalige Zuiderzee. Allemaal verschillend van aard ook. En we willen die graag samenbrengen op één website. En dat is voor een groot deel gelukt en daar zijn we nog steeds mee bezig. En dat is voor ons wel een succesverhaal.

Ronald: Wat vind je allemaal op die site?

Shannon: Op dit moment de collectie van het Zuiderzeemuseum, het Fries Museum, het Fries Scheepvaart Museum, het Huizer Museum en het Westfries Museum. Binnenkort komen daar het Muiderslot, Museum Spakenburg en Stadsmuseum Harderwijk bij.

Kirsten: Hoe is dat allemaal gelukt?

Shannon: Dit heeft wel wat inspanning gekost. Wij wilden niet zomaar een website bouwen waarin iedereen zijn collectie gewoon dumpte. We wilden echt iets duurzaams bouwen. We hebben gekeken naar de strategie van het Netwerk Digitaal Erfgoed.

Kirsten: Je bedoelt de Nationale Strategie?

Shannon: De Nationale Strategie. En daarom moesten we ervoor zorgen dat musea hun collectie op een bepaalde manier hadden geregistreerd.

Kirsten: Want jullie koppelen de collectie zodat het publiek, zodat de mensen die achter ons staan, nu vier kinderen en een vader, die makkelijk kunnen vinden. Dat is eigenlijk het doel, Shannon?

Shannon: Het doel is om de vindbaarheid te vergroten. Elk museum registreert zijn collectie op een andere manier. De ene noemt een bank een bank en de andere noemt een bank een sofa. En je wilt natuurlijk wel dat als jij als bezoeker ‘bank’ intypt, dat je ook die sofa’s in je zoekresultaat krijgt. Maar daarvoor moet jij wel aan een computer duidelijk maken dat die twee dingen hetzelfde zijn.

Ronald: In dat netwerk zitten ook kleine instellingen. Hoe makkelijk kreeg je die mee? Want het klinkt allemaal best ingewikkeld.

Shannon: Het was ingewikkeld om dit toch wat abstracte verhaal een beetje te laten landen. Maar toen we eenmaal de website hadden gebouwd met onze eigen collectie, toen werd het duidelijk. Als je bijvoorbeeld een bank hebt staan, dat heb je je een uitklapmenu waarbij staat: ‘Een bank is een zitmeubel bla bla bla bla bla’. Plus een doorlink naar Wikipedia. Dit komt allemaal door het toevoegen van dat ene linkje. Mensen gebruiken dat linkje om bij die externe bron, die autoritaire bron, allerlei informatie op te halen.

Kirsten: Het succes hebben we gehoord, maar de misser? Het kan niet zo zijn dat altijd alles goed gegaan is. Wat is er een keer hopeloos fout gegaan?

Shannon: Waar het best wel moeizaam is gegaan en soms nog steeds wel moeizaam is, is de communicatie tussen bijvoorbeeld een developer van een website en jouzelf als erfgoedinstelling. Je weet wat je beheert en wat de aard van je collectie is en hoe die is beschreven. Maar een developer weet dat niet. Die weet niet precies wat museale data is. Dus die gaat het proberen te gieten in een stramien dat hij wel kent. En dat is niet altijd wat jij wilt dat het is. Dus dan zeg je: ‘Oké, ik wil dat de website er zo en zo uitziet’ en dan vraagt hij: ‘Bedoel je dit?’ En dan denk je: ‘Nee, dat bedoel ik eigenlijk totaal niet’. Dus het is soms echt wel moeilijk om dat verhaal goed te laten landen en om die communicatie goed te krijgen.

Shannon: Er is de NDE Erfgoedkit. Welke favoriete tool heb jij?

Kirsten: De favo tool?

Shannon: Recent is de auteursrechtentool ontwikkeld. Dat vind ik een heel belangrijke ontwikkeling, want als er iets is wat het moeilijk maakt om je collectie te publiceren, is het wel de vraag: ‘Zitten er auteursrechten op?’ De tool is een soort stroomdiagrammetje dat je afloopt, met ja- en nee-antwoorden. Het maakt het heel veel simpeler. Natuurlijk zijn er een aantal type objecten waarbij dit heel lastig is. Film bijvoorbeeld, met heel veel mensen die daar een rol in hebben gespeeld. Maar voor sommige objecten is het zeker een oplossing en dat zou het voor musea veel makkelijker maken. Dus dat is een van mijn favorieten.

Kirsten: Waar staan we nu?

Shannon: Hier kan je jezelf portretteren in klederdracht. Dus hier is wel het mogelijk om wat aan te doen.

Kirsten: Ronald!

Ronald: Laten we het doen.

Shannon: Het is niet een real deal, maar toch.

Kirsten: Wat kan je hier nog meer doen? Want je hebt al een heleboel opgezet, waar droom je nog van?

Shannon: Ik wil alle instellingen die hebben toegezegd, straks op Zuiderzeecollectie.nl hebben staan, en dan op een duurzame manier, dus verbonden.

Kirsten: Want hoeveel procent zit er al op?

Shannon: In het oorspronkelijke project hebben elf instellingen aangegeven dat ze erop willen. Het zijn er nu iets meer. Er zitten er nu vijf op. Drie komen er deze zomer bij, dus dan zijn we al over de helft. Binnen twee jaar wil ik op 100% zitten.

Kirsten: Dat is de eerste droom en de tweede?

Shannon: Ik heb heel veel dromen en plannen. Ik wil toch iets meer beleving voor de bezoeker met het Buitenmuseum. Dus als je nu door het Buitenmuseum loopt, dan heb je wel die oude huisjes en je kan veel lezen. En er zijn rolspelers, maar het lijkt mij leuk als je daarbij als toevoeging nog hebt dat je echt oude filmbeelden kan zien. Dan loop je door een straatje met huizen die ooit in Elburg hebben gestaan. En dan is het leuk als je filmbeelden kan zien van Elburg in de jaren 30, 40, 50. Echt voor dat gevoel.

Kirsten: En dat je het ook ruikt, zoals de vis die daar ligt.

Shannon: Ja, ruiken, zien, voelen, iets met virtual reality. Dat lijkt me helemaal fantastisch.

Kirsten: Dus dat gaat er ook nog komen?

Shannon: Als het aan mij ligt, wel ja.

Kirsten: Iedere podcastgast mag een vraag stellen aan de volgende. En de volgende keer is het Rick Companje van Het Utrechts Archief. Wat zou jij van hem willen weten?

Shannon: Rick, zou je voor de volgende HackaLOD in november willen hacken met Zuiderzeedata?

Kirsten: Wow, het klinkt als een date.

Shannon: Haha, dat kan een date worden.

Kirsten: Maar wij moeten haast maken.

Shannon: Jullie moeten snel doorlopen, want de laatste boot gaat zo.

Kirsten: Dankjewel voor de tour hier.

Ronald: Dankjewel, Shannon.

Shannon: Heel graag gedaan. Kom op jongens, rennen!

Kirsten: Nou Ronald, de laatste boot hebben we gehaald.

Ronald: We moesten wel even hollen, maar het is gelukt.

Kirsten: Heb je dat gezien? Toen we heen gingen zat de hele boot vol. We gaan nu met een halve boot terug. Wat zal je bijblijven van het gesprek met Shannon?

Ronald: Een super enthousiaste verhalenverteller.

Kirsten: En een verbinder tussen al die instellingen.

Ronald: En een verbinder, want dat maakt haar verhaal duidelijk: je kunt het niet alleen, samen kom je veel verder.

Kirsten: De volgende keer zitten we bij Rick in Utrecht, in een houten huisje. Zonder deze wind, hè?

Ronald: Zonder deze wind, want je waait hier nu bijna weg.

Kirsten: Maar verder was het ontzettend gaaf in Enkhuizen.

Ronald: Prachtig. Die schepen, het was net een soort vakantie.

Kirsten: Het was vakantie. De wind laten we achter ons. We horen je de volgende keer vanuit Utrecht. Doei!

Ronald: Tot dan!