SBMK en LI-MA lanceren datawerkplaats voor digitale kunst, speciaal voor moderne kunstmusea

Erfgoed is niet altijd eenvoudig digitaal toegankelijk te maken. Schilderijen, documenten of voorwerpen laten zich nog redelijk makkelijk digitaliseren en beschrijven. Maar bij andere soorten erfgoed gaat het nog minder soepel.

Mondelinge geschiedenis bijvoorbeeld, die vooral uit verhalen bestaat. Of immaterieel erfgoed zoals rituelen en ambachtelijke technieken. Het zijn vormen die je wél wilt bewaren, maar die je niet zomaar kunt vastleggen zoals een foto of object. En dan is er digitale kunst: zelf digitaal, maar daardoor juist extra uitdagend. Binnen het netwerk groeit de aandacht voor dit soort erfgoed, dat zich niet makkelijk laat vangen, maar dat we wel willen behouden en delen.

Nieuwe stappen voor digitale kunst

Voor die digitale kunst is er nu een datawerkplaats. Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) en LI-MA – Living Media Art, expertisecentrum voor media- en digitale kunst, werken hierin samen. Het doel: digitale kunst beter vindbaar, deelbaar en toegankelijk maken voor de lange termijn. SBMK deelt als samenwerkingsverband van musea voor moderne kunst de resultaten met het hele veld.

Joost Dofferhoff is het vaste aanspreekpunt van de datawerkplaats. Met ervaring in verschillende functies binnen LI-MA – van registrar tot documentalist – brengt hij kennis mee die goed past bij de rol van dataspecialist.

Een datamodel dat ruimte laat voor verandering

Digitale kunst is een relatief nieuwe kunstvorm die voortdurend verandert. De uitdaging zit hem vooral in de vele versies. ‘Digitale kunst kent vaak verschillende edities en oplages, maar ook iteraties – telkens aangepaste versies van hetzelfde werk,’ legt Joost uit. Binnen één kunstwerk kunnen inhoud en vorm steeds veranderen. Juist daarom is het moeilijk om een duurzame identifier toe te kennen – een ‘vast nummer’ waarmee je een werk altijd online kunt terugvinden.

De oplossing? Die veranderlijkheid meenemen in het datamodel dat LI-MA ontwikkelt. Aan dat model werken ze al langere tijd. Zo kunnen ze toch duurzame identifiers aan de kunstwerken meegeven.

Samen werken aan betere beschrijvingen

Organisaties kunnen bij de datawerkplaats terecht met vragen over mediakunst en digitale kunst. Veel instellingen weten LI-MA nu ook al te vinden. ‘De afgelopen jaren kregen we veel vragen over een specifiek datamodel en een thesaurus voor mediakunst en digitale kunst,’ vertelt Joost. ‘Ik verwacht dat die vragen blijven komen.’

Naast het datamodel werkt LI-MA ook aan een thesaurus. Die is binnen het Connecting Media Art-project ontstaan en wordt daar verder ontwikkeld. Via de datawerkplaats kunnen erfgoedorganisaties meedenken over de inhoud. Deze woordenlijst helpt musea en andere instellingen om hun digitale werken op een duidelijke en vergelijkbare manier te beschrijven.

Verbinding maken

‘Met de datawerkplaats willen we organisaties met digitale kunstcollecties binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed dichter bij elkaar brengen,’ zegt Joost. ‘Niet alleen praktisch en technisch door data als linked open data te delen, maar ook fysiek tijdens workshops. We gaan onze kennis over dit specifieke gebied binnen de erfgoedsector breed delen. Zodat mensen hun digitale kunstcollecties kunnen verrijken.’

Jongere makers en circularity

Het uiteindelijke doel van de brede beschikbaarheid van digitale kunst is dat zoveel mogelijk mensen ermee kunnen werken. Behrang Mousavi, manager collecties bij het Stedelijk Museum Amsterdam, ziet dat jongere generaties het medium volop omarmen. ‘Zij maken digitale kunst en gebruiken bestaand digitaal materiaal net zo makkelijk opnieuw,’ zegt hij. ‘Dat sluit mooi aan bij circularity: het idee dat je bestaand digitaal materiaal hergebruikt als basis voor iets nieuws.’

Waarde van digitale kunstcollecties

Het Stedelijk Museum Amsterdam beheert time-based media en digitaal geboren werk en maakt deel uit van SBMK. Behrang denkt dat deze collecties snel in belang toenemen. Hij ziet veel kansen voor deze collectie. En de datawerkplaats kan musea zoals het Stedelijk straks helpen om die te pakken. Door digitale kunst niet alleen te bewaren, maar vooral ook vindbaar en bruikbaar te maken. Voor makers, onderzoekers, en iedereen die ermee aan de slag wil.