NFT’s: ook de erfgoedsector krijgt ermee te maken

Je hebt voor het Kennisnetwerk Informatie en Archief (KIA) een blog over NFT’s geschreven. Waarom?

‘In 2021 werden kort achter elkaar de rechten op een aantal memes, YouTubefilmpjes en muziekcollecties als NFT verkocht. Dat prikkelde mijn nieuwsgierigheid. Omdat al snel duidelijk werd dat ze de erfgoed- en informatiesector raken door hun vorm en inhoud, vond ik het interessant om er onderzoek naar te doen. En omdat de kans groot is dat onze sector ermee te maken gaat krijgen, wilde ik er de aandacht op vestigen.’

Kun je uitleggen wat een NFT is?

‘NFT staat voor Non Fungible Token. In het Nederlands is dat “niet-vervangbare token”. Het wordt ingezet voor de (eigendoms)registratie van een uniek digitaal object. Ze maken gebruik van blockchaintechnologie. Dit betekent dat iedere doorverkoop van een digitaal object in een nieuw blokje van de NFT-eigendomsregistratie komt te staan, wat een hele “chain” aan blokjes oplevert met de verkoopgeschiedenis van een digitaal object. NFT’s bevatten dus níet het digitale object zelf, alleen de eigendomsregistratie. Ook kunnen ze toegepast worden om auteursrecht in vast te leggen.’

Is het archiveren van een NFT te vergelijken met de huidige archiefpraktijk?

‘Het idee van de blockchain is decentrale opslag. Dit houdt in dat een groot netwerk van computers de opslag van NFT’s faciliteert. Het doel hiervan is dat de duurzame toegankelijkheid ervan wordt gewaarborgd. Stel nu dat een erfgoedinstelling een digitaal object krijgt aangeboden waarvan (de historie van) het eigenaarschap ligt vastgelegd in een NFT, dan zijn twee zaken van belang: de archiefdienst krijgt toegang tot zowel het te archiveren digitale object (dat vaak ook decentraal is opgeslagen) als de NFT, in de vorm van het certificaat dat op de blockchain is aangemaakt. Bij het certificaat wordt een metadatabestand opgeslagen, dat als link dient tussen het certificaat en het te archiveren digitale object. Metadatabestanden zijn ons als sector natuurlijk bekend. Vanwege de aard van de NFT is het belangrijker om eerst te kijken naar het archiveren van de inhoud van het object dan de NFT zelf.’

Wordt er al met de archivering van NFT’s geëxperimenteerd?

‘Van 2017 tot 2019 heeft de University of Surrey gewerkt aan het project Archangel. De universiteit is erin geslaagd als test een blockchain-archiefsysteem te bouwen. In dit systeem werden distributed ledger technology (DLT) en NFT gebruikt om metadata, onder meer over eigendomsrechten en auteursrecht, vast te leggen. Het vastleggen van metadata is niets nieuws, de technologie erachter wel. Blockchain werkt met hashcodes en unieke encryptie van informatie. Omdat het niet mogelijk is om vanuit de encryptie de content van de blockchain te halen, is de blockchain praktisch onbreekbaar en onhackbaar.’

Wat komt er allemaal kijken bij het opslaan van een NFT?

‘Op dit moment wordt voornamelijk onderzocht hoe ze gebruikt kunnen worden als manier om te archiveren informatie op te slaan. Het archiveren van NFT’s zelf als systeem of “drager” van informatie is een stuk ingewikkelder, omdat het in de aard van een NFT zit om decentraal opgeslagen te worden. Of de blockchaintechnologie daadwerkelijk zo duurzaam is en duurzame toegankelijkheid kan faciliteren als men beweert, zal in de toekomst moeten blijken.’

Tot slot, ook privacyaspecten vragen de nodige aandacht?

‘Zeker! Het vastleggen van eigendom en auteursrecht impliceert het vastleggen van persoonsgegevens. Het is voor onze sector van belang om de eigendomshistorie van een object te kunnen bepalen – denk bijvoorbeeld aan het achterhalen van roofkunst –, maar het recht op vergetelheid is vastgelegd in de Avg. Omdat in de blockchain alleen informatie kan worden toegevoegd en de kracht van de blockchain juist zit in het niet kunnen verwijderen van informatie, staan NFT’s en privacyrechten met elkaar op gespannen voet.’