Sprekers delen tijdens dit mini-symposium inzichten vanuit onderzoek, collecties, expertise en kunstenaarspraktijk. Historische planten- en insectenstudies worden belicht als inspiratiebronnen en als middelen om de dialoog over erfgoed, natuur en verbinding te versterken.
Programma
13.00 uur: Inloop (koffie/thee)
13.30- 13.55 uur:
- Welkom door Eulàlia Gassó Miracle | Conservator Wetenschappelijke Collectie, Teylers Museum
- Inleiding | Simone Smits | initiatiefnemer PLANT & INSECT
13.55-15.10 uur Presentaties:
- Het Leidse herbarium van Apuleius Platonicus: erfenis uit de klassieke literatuur |
Claudine Chavannes-Mazel
- Planten en dimensies: hoe kunnen we mensen raken? | Baudewijn Odé
- Natuuramnesie: hoe we vergeten zijn hoe de natuur er vroeger uitzag | Marc Argeloo
15.10-15.30 uur: Pauze (koffie/thee)
15.30-16.05 uur:
- Humboldt’s Kosmos: ergens tussen gevoel en verstand | Norbert Peeters en Justus de Rode
16.05-16.10 uur: Afsluiting
16.10-17.00 uur: Borrel en napraten
Over de sprekers
Claudine A. Chavannes-Mazel is emeritus hoogleraar kunstgeschiedenis van de middeleeuwen aan de UvA. Eerder gaf zij college vroegchristelijke kunst en handschriftkunde aan de Universiteit Leiden, en werkte ze bij de bijzondere collecties van de Leidse UB. Ze is initiatiefnemer en mede-auteur van de bundel “De Groene middeleeuwen 600-1600” uit 2013.
VLQ 9 is een geïllustreerd herbarium van Pseudo Apuleius (of Apuleius Platonicus) uit de late 6de eeuw, dat zijn antieke voorbeeld uit de 4de eeuw nog in al zijn glorie laat zien. Zoals toen vanzelfsprekend laten de meeste miniaturen herkenbare planten zien. Zo duiken we moeiteloos de Romeinse plantenwereld binnen. De tekst is tot ver na de 16de eeuw gelezen en gebruikt.
Baudewijn Odé is als plantenonderzoeker verbonden aan FLORON. De liefde voor planten komt via zijn moeder, die een Alpengids meenam op bergwandelingen in Aosta. Wat begon met planten kijken en de schoonheid en veelvormigheid begrijpen, is meer en meer een proberen te begrijpen geworden. En dan gaat het niet alleen om begrip van de omstandigheden waaronder ze goed kunnen gedijen. Planten leven in een ander domein, maar hebben net als dieren een wilskracht in hun leven. In combinatie met hun schoonheid is dat waarvan Baudewijn hoopt dat meer mensen het gaan zien.
Marc Argeloo is ecoloog en natuurhistoricus. De publieksversie van zijn proefschrift Natuuramnesie was genomineerd voor de Natuurboekenprijs ’24-’25. In Natuuramnesie gaat Marc in op het belang van historische kennis voor ons beeld van de natuur. Het collectieve, natuurhistorische bewustzijn is slecht ontwikkeld. Het verschijnsel dat hieraan ten grondslag ligt is het in 1995 geïntroduceerde shifting baseline syndrome, het verschuivende referentiekader over natuur. Dat is sindsdien vooral aan vogels en zoogdieren onderzocht. Valt daarover ook iets rond planten en insecten te zeggen? En wat is de rol van historici en ecologen hierin?
Norbert Peeters is botanisch filosoof en universitair docent aan Wageningen University & Research. Ook is hij werkzaam als promovendus waarbij hij onderzoek doet naar de vroegste ontwikkelingen in ons denken over invasieve, exotische planten. Daarnaast schreef hij meerdere boeken, waaronder Botanische revolutie: de plantenleer van Charles Darwin en Rumphius’ Kruidboek: Verhalen uit de Ambonese flora. Ook was hij een van de eindredacteurs van de heruitgave van Flora Batava: de wilde planten van Nederland (1800-1934).
Justus de Rode is beeldend kunstenaar, werkzaam in Amsterdam. In zijn werk onderzoekt hij aan de hand van fotografie, alternatieve printtechnieken en mixed media onderwerpen uit de natuur die thema’s uit zijn persoonlijke leven weerspiegelen. Waar zijn werk zich doorgaans afspeelt in de natuur, vormt de wisselwerking tussen ratio en emotie een terugkerend, onderliggend onderwerp. In zijn recente werk ‘Views of Nature’ (2024), verkent hij de blik van Alexander von Humboldt.
Het eerste wat Alexander von Humboldt publiceert na zijn vijfjarige reis door de Amerika’s is een essay over de geografie van planten. Von Humboldt bundelt hierin de kracht van de wetenschap en de kunst. De plantengeograaf dient deels te werk te gaan als wetenschapper deels als kunstenaar. Met de blik van een landschapsschilder bestudeert hij het vegetatiekarakter van landschappen. Justus de Rode en Norbert Peeters buigen zich over deze synergie tussen kunst en wetenschap aan de hand van de enigmatische natuurgeleerde Alexander von Humboldt.
