Terugblik Semantics Conferentie 2024: hoe computers onze informatie beter leren begrijpen

Kun je uitleggen wat semantische technologie precies is?

Enno Meijers: ‘Stel je voor dat je computer niet alleen woorden leest, maar ook écht begrijpt wat ze betekenen. Dat is waar semantische technologie om draait. Het helpt computers om informatie te begrijpen en te gebruiken, net zoals wij dat als mensen doen. Deze technologie bestaat al sinds de jaren 70 als onderdeel van kunstmatige intelligentie, maar kreeg rond 2000 een boost dankzij het werk van Tim Berners-Lee, de uitvinder van het wereldwijde web, om informatie op het web computerleesbaar te maken.’

In de afgelopen twintig jaar is het een volwassen technologie geworden. Waarom is het zo belangrijk?

‘In de erfgoedsector gebruiken we deze technieken om informatie over kunstwerken, historische objecten en archieven niet alleen beter vindbaar en bruikbaar te maken op het internet, maar ook aan elkaar te verbinden. Ook sectoren als banken, uitgeverijen en overheden passen semantische technologie toe. In de gezondheidszorg bijvoorbeeld werken experts aan SNOMED, een soort wereldwijde computertaal voor alle medische termen.’

Welk onderwerp sprong eruit?

‘Het grootste deel van de bijdragen ging over “Hybrid AI”. Dit houdt in dat semantische technologie wordt gecombineerd met nieuwere AI-technieken zoals Large Language Models (denk aan ChatGPT). Het idee is om zo te profiteren van de voordelen van beide technologieën. Een van de keynotesprekers liet zien hoe deze aanpak, gebaseerd op gestructureerde gegevens over kankeronderzoek, kan helpen bij het voorspellen van de werking van medicijnen.’

Zijn er ook uitdagingen?

‘Zeker! We weten nog niet welke AI-techniek het beste werkt voor welke problemen. Daarnaast is het nog moeilijk om deze technologieën te gebruiken zonder afhankelijk te zijn van grote techbedrijven zoals OpenAI en Google.’

Blijft linked data belangrijk?

‘Ja, absoluut. Sommigen denken dat tools als ChatGPT linked data overbodig maken, maar het tegenovergestelde is waar. Dat werd tijdens de Semantics Conferentie door alle bijdragen bevestigd.’

‘Neem bijvoorbeeld knowledge graphs, gestructureerde netwerken die feitelijke informatie en hun onderlinge verbanden vastleggen: ze kunnen slimme systemen verbeteren. Ze gebruiken echte feiten en logica, terwijl AI-modellen zoals ChatGPT vooral op statistiek vertrouwen. Door feitelijke informatie uit knowledge graphs te gebruiken om AI-modellen te trainen of hun antwoorden te controleren, kunnen we betere en betrouwbaardere resultaten krijgen.’

Wat miste je op de conferentie?

‘Er was weinig aandacht voor hoe organisaties in netwerken kunnen samenwerken om informatie uit te wisselen en te combineren. De meeste bijdragen richtten zich op specifieke problemen of toepassingen binnen individuele organisaties. Maar het belang van netwerken waarin organisaties slim samenwerken en informatie uitwisselen, kwam echter nauwelijks aan bod. Juist dit is waar we ons binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed op richten.’

‘Er is steeds meer Europese aandacht voor digitale ruimtes, waar organisaties eenvoudig en veilig gegevens kunnen delen en samenwerken. In deze zogeheten data spaces houden organisaties de controle over hun data. Ik verwacht dat dit onderwerp in de toekomst meer aandacht zal krijgen.’

En nu met een hoofd vol ideeën weer thuis?

‘Zoals altijd is de meerwaarde van deze conferentie het uitwisselen van ideeën en ervaringen met anderen. Ik heb nieuwe contacten gelegd en bestaande connecties opgefrist. Ik kwam terug vol frisse inzichten.’