Je erfgoeddata redden? Het HomeComputerMuseum helpt hierbij!

Bart van den Akker toont een laserdisc met het formaat van een lp. De ooit zilverkleurige schijf is donker uitgeslagen. ‘De tand des tijds heeft hier meedogenloos toegeslagen,’ zegt hij, terwijl hij op de vele vlekken wijst. Aan het etiket is te zien dat de disc een optreden van de popgroep Level 42 bevat, maar helaas is deze informatie niet meer op te roepen. ‘Door een chemische reactie heeft de disc zich van binnenuit vernietigd. Dit lot staat niet alleen laserdiscs maar ook bijvoorbeeld dvd’s en cd’s te wachten.’

Oei. En dan te bedenken dat bijna alle erfgoedinstellingen cd’s, dvd’s en floppy’s met Nederlands erfgoed in hun bezit hebben. Bij zo’n 40% van de erfgoedinstellingen dreigt dit materiaal verloren te gaan. Dat blijkt uit eerder onderzoek van het Netwerk Digitaal Erfgoed. ‘Het is 5 voor 12,’ zegt Bart. ‘Kijk dus vooral in lades en in archiefkasten. Er liggen vast nog oude dragers met informatie die je als instelling veilig wilt stellen.’

Handige hulp

Omdat het HomeComputerMuseum vele oude, nog werkende thuiscomputers bezit, heeft het een handige dienst ontwikkeld: bedrijven, organisaties en particulieren kunnen hier hun oude informatiedragers op twee hiervoor uitgeruste computers (laten) uitlezen. ‘Je kunt bij ons terecht voor alle soorten informatiedragers, van zipdisks en jazschijven tot tapestreamers en de bekende floppydiscs in alle mogelijke formaten. En is er toch een andere drive nodig, dan pakken we die zo uit ons archief. En ben je dan toch in ons museum, probeer dan vooral ook de computers uit of speel een oud computerspel.’

Praktijkcase

Laatst kreeg het museum nog een vraag van een erfgoedinstelling: konden ze een bestand redden dat gemaakt was met het lay-outprogramma QuarkXPress 1.0? Dat lukte. ‘Helaas kon de opdrachtgever niets met het uitgelezen bestand – geen van hun hedendaagse computers kon er iets mee. We hebben een oude Macintosh-computer met daarop de software van QuarkXPress 1.0 tevoorschijn gehaald. Vervolgens hebben we de data uitgelezen en omgezet naar Photoshop, zodat een moderne computer ermee aan de slag kan. Ook maakten we de linkjes weer werkend. Tot slot hebben we het bestand als pdf opgeslagen zodat het opgemaakte bestand ook als eindresultaat te zien is.’

Dit voorbeeld staat niet op zichzelf, zegt Bart. ‘In veel gevallen kun je met de uitgelezen data vrijwel niets doen. Gelukkig is er een grote kans dat we de betreffende software op een van onze paar duizend computers hebben en waarmee we de data alsnog kunnen lezen.’

Geredde data

En hoe krijgt een erfgoedinstelling zijn geredde data mee? ‘Op een door hen aangeleverde drager. Of we sturen het bestand via Dropbox naar de klant. Daarna wordt de data om privacyredenen vernietigd. We hebben geen bewaartaak,’ zegt Bart lachend. ‘Daarvoor zijn er de erfgoedinstellingen.’