Software-archivering: van waarom naar hoe

Eerder dit jaar publiceerde het NDE-project Software-archivering een rapport over de staat van software-archivering in de Nederlandse erfgoedsector. Dit rapport laat zien dat instellingen zich hier nog weinig mee bezighouden, maar dat het wel degelijk een noodzakelijk onderdeel is van digitale preservering. Het begeleidend nieuwsbericht bij het rapport bevatte dan ook vier redenen waarom we software moeten archiveren.

Hoe te beginnen

Wil je als instelling aan die oproep gehoor geven, waar begin je dan? Door middel van emulatie is het mogelijk de verouderde hard- en softwareomgeving waarbinnen het bestand oorspronkelijk functioneerde, na te bootsen op een hedendaags computersysteem. Deze methode van archivering en beschikbaarstelling van software heeft zich inmiddels bewezen. Maar zij vereist van eindgebruikers vaak geavanceerde IT-vaardigheden en specifieke kennis van emulatoren.

Emulation-as-a-Service

Gelukkig is er een oplossing: je kunt als instelling, of als groep instellingen, gebruikmaken van een framework voor emulatie: Emulation as a Service (EaaS). Dit framework maakt emulatie als methode voor toegang vele malen eenvoudiger. Eindgebruikers kunnen gemakkelijk emulatie-omgevingen samenstellen, bewaren en delen.

Een korte demonstratie van het EaaS framework voor het emuleren van een Word97-bestand

Het testrapport

Het testrapport doet eerst uit de doeken wat emulatie precies betekent in de context van een archief. Daarna geeft het een overzicht van het Emulation as a Service framework zoals ontwikkeld door Freiburg University en als dienst af te nemen bij OpenSLX. Hierbij komen ook installatie-instructies aan bod waarmee mensen met basale command-line vaardigheden het framework zelf kunnen installeren.

Tot slot wordt op basis van drie praktijkvoorbeelden het framework getest in de praktijk: Commodore 64-games uit het Regionaal Archief Alkmaar, zogenaamde QuarkXpress-bestanden van Het Nieuwe Instituut en pc cd-rom-games uit het archief van Beeld en Geluid. Deze zijn allemaal in het framework geïnstalleerd en beoordeeld op de authenticiteit van hun weergave.

Volgende stap

Hoewel emulatie beperkingen kent (zo zijn zwaardere grafische applicaties als games traag) zijn de resultaten veelbelovend. En met het EaaS framework wordt de drempel voor het gebruik van emulatie bij software-archivering enorm verlaagd.

Binnen het software-archiveringsproject werken we de komende tijd aan de volgende stap: in welk formaat archiveer ik software? En welke informatie leg ik vast in de metadata van software, zodat ik in de toekomst via emulatie toegang kan bieden tot deze software?

Lees het Emulation as a Service testrapport. Het rapport is in het Engels vanwege de internationale samenstelling van het projectteam.