In het Natuurlab doen leerlingen als biologen onderzoek met de Naturaliscollectie
20 augustus 2020
H
Hoe zet je het goud van je erfgoedcollectie in voor digitale lessen? En hoe zorg je ervoor dat die lessen ook nog eens toegankelijk, leuk en makkelijk te gebruiken zijn? Met de online leeromgeving Natuurlab van natuurhistorisch museum Naturalis gaan leerlingen in het voortgezet onderwijs als biologen aan de slag. Hansjorg Ahrens is inhoudsontwikkelaar educatie bij Naturalis en vertelt hoe hij de verbinding heeft gelegd tussen Natuurlab en het onderwijs.
Wat is er te vinden in de nabije natuur? Veel, zo blijkt. Na een zoektocht brachten leerlingen bladeren, insecten en zelfs een mammoetkies mee naar school. Hansjorg Ahrens, inhoudsontwikkelaar educatie bij Naturalis, legt uit waarom leerlingen voor de lessen van Natuurlab zelf op onderzoek uitgaan: ‘Veel lesstof richt zich op de meest efficiënte weg naar de leeropbrengst. Dat brengt leerlingen veel kennis bij, maar geen onderzoekende houding. En dat laatste is belangrijk, niet alleen bij biologie maar ook bij andere vakgebieden en beroepen.’
Onderzoekend leren zorgt er volgens hem voor dat vaardigheden en kennis in de realiteit worden toegepast in plaats van in fictieve scenario’s uit schoolboeken. Ook belangrijk: het enthousiasmeert leerlingen via verwondering en autonomie. Onderzoekers van Naturalis, zoals een sponzenprofessor en een evolutieprofessor, begeleiden de leerlingen in elke les met video’s.
‘Onderzoek de meest gebruikte lesmethodes en kijk welke onderwerpen aansluiten bij de collectie van jouw erfgoedinstelling.’
Hansjorg Ahrens, ontwikkelaar educatie bij Naturalis
Gemakkelijk inzetbaar
‘Hoe zet je het goud van je collectie om, in digitale lessen die toegankelijk, inzetbaar en leuk zijn?’ Leraren kiezen uiteindelijk zelf welke lesstof ze gebruiken, daarom is aansluiting bij het curriculum (de voorgeschreven lesstof) essentieel volgens Hansjorg. Omdat Natuurlab onderdelen van de gebruikte lesmethode vervangt, is de erfgoedlesstof door leraren gemakkelijk in te zetten.
De collectie van Naturalis bevat meer dan 40 miljoen natuurhistorische objecten, die de basis vormen voor wetenschappelijk onderzoek. Het team legde de onderzoeksthema’s van Naturalis naast de onderwerpen van onder meer de lesmethode ‘Biologie voor jou’ en vonden aansluiting met leerdoelen in elk leerjaar. Ze kozen onderwerpen die goed bruikbaar zijn bij de onderzoekende werkwijze van Naturalis en werken deze uit tot verschillende modules.
10 LESSONS LEARNED TIJDENS ONTWIKKELING VAN NATUURLAB
Hansjorg Ahrens deelt zijn tips voor het ontwikkelen van erfgoedlesmateriaal:
Onderzoek de meest gebruikte lesmethodes en kijk welke onderwerpen aansluiten bij de collectie van jouw erfgoedinstelling.
Betrek leraren en leerlingen vroeg in het ontwikkelproces.
Vraag gerichte feedback aan leraren over kleine stukjes lesstof, zodat de input gericht en rijk is. Houd feedbacksessies kort en zorg dat iedereen aan het woord komt.
Zorg dat leraren gemakkelijk delen van de methode kunnen vervangen met de lesstof en geef ze hierin keuzevrijheid.
Gebruik bestaande apps, platforms en leeromgevingen.
Houd rekening met factoren uit de schoolcontext zoals beschikbare devices.
Maak afwegingen over wat leerlingen aankunnen wat betreft zelfstandigheid en niveau.
Zorg voor verbinding met de realiteit in de lesstof.
Let op welke rol je de leraar geeft en of daar meer instructie bij nodig is.
Doe inspiratie op bij andere erfgoedprojecten.
Betrekken van scholen
Hansjorg vroeg scholen om feedback op het lesmateriaal en heeft daar veel van geleerd. ‘Want werk je niet in het onderwijs, dan weet je niet altijd waar je rekening mee moet houden. Denk aan de beschikbare devices in een klas.’ De input die hij van leraren en leerlingen kreeg was vooral waardevol als hij ze concrete vragen voorlegde of naar een enkele opdracht liet kijken. Daarom zou hij een volgende keer leraren nog eerder erbij willen betrekken, bijvoorbeeld in de vorm van een cocreatietraject.
Afwegingen maken
Ook bleek uit de feedback hoe uitdagend onderzoekend leren is voor leerlingen die dat niet gewend zijn: ‘Leerlingen hadden bijvoorbeeld soms moeite om spontaan de kenmerken van de verzamelde organismes te benoemen. In het onderzoekend leren hebben we daarom een balans moeten zoeken, want het zelf oplossen van problemen is er juist een leerzaam onderdeel van.’ Soms was ook het taalgebruik een struikelblok, zoals het woord ‘kenmerk’. ‘We geven daarom meer uitleg waardoor het resultaat iets “schoolser” is geworden dan de originele insteek.’
Door het onderzoekend leren verandert de rol van de leraar in die van een coach. Daarom vroegen deelnemende leraren in feedbacksessies om meer leidraad en instructie. De lessen van Natuurlab kregen naar aanleiding daarvan een meer begeleidende opbouw en structuur. Een andere manier om leraren houvast te bieden, is de lesstof met hen delen via bestaande platforms die zij kennen.
‘We kozen voor het platform LessonUp omdat veel leraren hier al mee werken, het helpt ze de lessen in te bedden en biedt een mooie toegang tot onze leeromgeving,’ aldus Hansjorg.
Naturalis zal dit najaar Natuurlab lanceren; met als eerste een module over het onderwerp ‘ordenen’ voor de brugklas. Daarna is het streven om elk jaar twee modules toe te voegen. ‘We werken tegelijk aan verdere aansluiting van de digitale collectie van Naturalis op Natuurlab, zodat leerlingen uit nog meer objecten kunnen kiezen voor hun onderzoek!’
