Van Gogh Worldwide bundelt informatie over meer dan 1000 kunstwerken

‘We hebben Van Gogh Worldwide al aan verschillende onderzoekers laten zien en die zijn allemaal laaiend enthousiast,’ zegt projectleider Marjon van Schendel. ‘De eensluidende reactie is: nu hebben we echt heel veel informatie over de werken van Vincent van Gogh binnen handbereik.’

Die loftuitingen komen niet geheel onverwacht. Want al geruime tijd hebben onderzoekers behoefte aan één omgeving waar alle beschikbare informatie over de werken van Van Gogh samenkomt. Van Gogh Worldwide biedt deze informatie van ruim 1000 schilderijen, prenten en werken op papier in Nederlandse erfgoedinstellingen en bij particulieren. Denk aan object-, herkomst-, tentoonstellings- en literatuurgegevens en materiaaltechnische informatie. De technische gegevens bevatten verschillende foto-opnames van een werk. Ook een koppeling naar de brieven van Van Gogh ontbreekt niet, zodat je kan lezen hoe de kunstenaar het werk zelf beschreef. Tot slot biedt Van Gogh Worldwide informatie over onderzoek naar de kunstwerken.

Linked data bij de bron

Het bijzondere aan Van Gogh Worldwide is dat al deze gegevens niet binnen de site ‘ingeklopt’ zijn. ‘Elke erfgoedinstelling heeft zijn data aangeleverd en wij doen niets meer dan die data op elkaar aansluiten. De informatie vanuit al die zogeheten bronsystemen wordt als linked data gepubliceerd. En kan daardoor met elkaar verbonden worden,’ vertelt Marjon.

‘De data blijven dus bij de bron, oftewel bij de instellingen, en dat is geheel volgens de uitgangspunten van het Netwerk Digitaal Erfgoed en de Digitaal Erfgoed Referentie Architectuur (DERA). Op deze manier is de informatie betrouwbaar en altijd up-to-date.’

‘Een deel van de instellingen levert al zelf linked data aan, die rechtstreeks aan het platform te koppelen is. Voor de musea die nog niet zover zijn, hebben we een stukje software voor het platform gezet. Dit “voorportaal” zet de data van deze musea om in linked data. Vervolgens komt het pas de site binnen.’

Linked Art als datamodellering

Van Gogh Worldwide is het eerste platform binnen de museale en culturele wereld dat de data volgens het Linked Art-datamodel publiceert. ‘Kijk, als je linked open data maakt, kun je dat volgens schema.org doen. Dat is een vrij rudimentaire vorm van linked data maken,’ legt Marjon uit.

‘Een voorbeeld: “De aardappeleters, Vincent van Gogh, schilderij”. Voor een algemene vindbaarheid werkt dat prima. Maar wil je een website met gedetailleerde informatie bouwen, dan is het Linked Art-datamodel heel geschikt. Want onze gebruikers willen bijvoorbeeld ook weten: Is het een schilderij of een werk op papier? Heeft de kunstenaar gewerkt met houtskool of olieverf? Wat zijn de afmetingen van het werk? Enzovoort. In dit datamodel kun je al die gegevens kwijt.’

Eenduidige termen

Toen het team achter Van Gogh Worldwide de data van de instellingen aangeleverd kreeg, bleek dat niet iedereen dezelfde termen gebruikt om een werk te beschrijven, zegt Marjon. ‘Neem bijvoorbeeld een schilderij: sommige musea noemen het een “schilderij”, andere “schilderwerk”. We hebben de betreffende instellingen daarom gevraagd om de gebruikte termen te koppelen aan thesauri als de Art and Architecture Thesaurus, de Getty Thesaurus of Geographic Names en RKD Artist. Doordat iedereen nu dezelfde termen gebruikt, kunnen we op de site een filter maken op bijvoorbeeld “schilderijen”, “olieverf”, “doek” et cetera.’

Informatie verrijken

Soms bleek ook dat de informatie over de werken te beknopt was. ‘Dan gingen we terug naar de erfgoedinstellingen en vroegen of ze meer gegevens over een werk konden aanleveren.’ Neem bijvoorbeeld de herkomstgeschiedenis van een werk. ‘Het zit wel in de hoofden van de conservatoren of in documentatiemappen, maar is niet altijd digitaal vastgelegd. Terwijl onderzoekers graag willen weten wie de vorige eigenaar van een Van Gogh was en hoe het in het bezit van een museum is gekomen. Van Gogh Worldwide biedt de informatie die inmiddels digitaal vastgelegd is, maar deze is dus nog niet altijd volledig.’

Plannen voor 2021

Hoewel de naam Van Gogh Worldwide verwijst naar de kunstwerken die overal ter wereld te vinden zijn, vindt de gebruiker hier vooralsnog alleen de werken die zich in Nederland bevinden. ‘Dit is stap een,’ zegt Marjon. ‘In 2021 beginnen we met stap twee: het opnemen van de informatie over de Van Goghs die zich buiten onze landsgrenzen bevinden.’

Een spannende opdracht, vindt ze. ‘Het principe van linked data bij de bron is in Nederland al redelijk ingeburgerd, maar ik heb de indruk dat het voor buitenlandse musea nog nieuw is. Daarom hebben we ons ook zo ingespannen voor dat “voorportaal”, zodat instellingen niet per se linked data hoeven aan te leveren.’

Marjon en haar collega’s hebben veel geleerd van dit project. ‘In het begin wisten we nog niet precies welke informatie we aan de musea moesten vragen. Inmiddels is het datamodel gereed en weten we exact wat we van de musea willen hebben. Ik verwacht dan ook dat het gesprek met de nog aan te sluiten instellingen een stuk vlotter gaat verlopen.’