Project in progress: Gestandaardiseerde termen in het netwerk

18 mei 2020

Gebruikers willen digitaal erfgoed zo goed mogelijk vinden. Dat lukt alleen als collectiebeheerders van instellingen hun erfgoed voorzien van eenduidige termen. Toch gebeurt dat nog mondjesmaat. Het project Gestandaardiseerde termen in het netwerk van het Netwerk Digitaal Erfgoed werkt aan oplossingen. Projectleider Sjors de Valk schetst de stand van zaken.

Beeld: Georgie Cobbs via Unsplash

‘Termen beschrijven waar erfgoed over gaat,’ vertelt projectleider Sjors de Valk. ‘Neem De Nachtwacht: het is een schilderij, vervaardigd door Rembrandt in Amsterdam, in het jaar 1642. Hoe beter de termen, hoe beter gebruikers het erfgoed vervolgens kunnen vinden.’ Maar daar wringt de schoen. Instellingen gebruiken geen of verschillende termen.

Terminologiebronnen

Daarom wordt in het project Gestandaardiseerde termen in het netwerk onderzocht hoe erfgoedinstellingen geholpen kunnen worden. Terminologiebronnen spelen hierin een cruciale rol. Sjors: ‘Termen worden beheerd in terminologiebronnen, zoals thesauri of referentielijsten. Bekende voorbeelden zijn WO2-thesaurus en RKDartists.’

Om zo goed mogelijk benut te kunnen worden door instellingen, moeten bronnen aan bepaalde eisen voldoen. ‘Denk daarbij aan metadatastandaarden, zoekmogelijkheden en technologieën als linked data. Het is de verantwoordelijkheid van de beheerders om hun bronnen volgens deze eisen in te richten. Als bronnen dezelfde manieren hanteren om termen toegankelijk te maken, wordt het eenvoudiger voor collectiebeheerders om ze te gebruiken.’

Termennetwerk

Daarnaast wordt in het project gebouwd aan het Termennetwerk. Het Termennetwerk is een zogeheten netwerkvoorziening, een voorziening die door alle instellingen in het netwerk gebruikt kan worden. ‘Het Termennetwerk is een zoekmachine voor termen,’ zegt Sjors. ‘Een collectiebeheerder voert er een trefwoord in – zoals “Rembrandt” – en het Termennetwerk zoekt vervolgens rechtstreeks, realtime in terminologiebronnen naar overeenkomende termen. Uit de termen die dit oplevert kan de collectiebeheerder een keuze maken. Bijvoorbeeld Rembrandt in RKDartists of Rembrandt Harmensz. van Rijn in de Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen.’

Het Termennetwerk wordt zo gemaakt dat het gebruikt kan worden in collectiebeheersystemen van instellingen. Sjors: ‘Als collectiebeheerder hoef je dus niet te switchen tussen je systeem en het Termennetwerk – het Termennetwerk is onderdeel van je systeem. Gebruiksgemak staat voorop.’

Voortgang

Waar staat het project nu? Sjors: ‘We brengen in kaart wat de eisen zijn die gesteld worden aan terminologiebronnen, in overleg met enkele beheerders en gebruikers van bronnen. De eisen gaan we dit jaar verspreiden om feedback vanuit het netwerk te krijgen. Heb je interesse om mee te kijken? Neem contact met mij op.’

Verder is een prototype van het Termennetwerk gemaakt, een eerste versie. ‘Het prototype werkt verrassend goed,’ aldus Sjors. ‘Probeer het vooral uit via onze demonstrator. Daarnaast gaan we er een proefimplementatie mee doen met een instelling en de leverancier van haar collectiebeheersysteem. Zo kunnen we achterhalen welke aanpassingen er nodig zijn, zowel in functionaliteit als in techniek.’ De feedback wordt gebruikt om het prototype te verbeteren. Sjors: ‘De definitieve versie van het Termennetwerk gaat na dit jaar gebouwd worden. Die versie is geschikt om breed gebruikt te worden door allerlei instellingen en in allerlei collectiebeheersystemen.’