Even voorstellen: NDE-bestuurslid Josien Paulides
inds maart 2021 zit Josien Paulides namens Het Nieuwe Instituut in het bestuur van het Netwerk Digitaal Erfgoed. In een interview stelt ze zich voor. ‘We moeten ook nadenken over het effect van digitalisering op de lange termijn.’
Josien Paulides
Wie is Josien Paulides
Josien werkt sinds maart 2019 als zakelijk directeur – bestuurder bij Het Nieuwe Instituut en is in die hoedanigheid ook verantwoordelijk voor de collectie en de archiefvraagstukken. Daarnaast is ze betrokken bij het familiebedrijf AE-Group, producent van elektromotoren en consultancy van elektromagnetische toepassingen, als strategisch adviseur. Eerder was ze gemeenteraadslid in Waalwijk en werkte ze bij het Fonds voor Cultuurparticipatie en Cultuurmij Oost.
Even voor de lezers die Het Nieuwe Instituut nog niet kennen. Kun je vertellen wat jullie doen?
‘Het Nieuwe Instituut heeft drie taken: we ontwikkelen een programma met tentoonstellingen. Verder hebben we een collectie architectuur en stedenbouw die we beheren. En tot slot zijn we als penvoerder een van de initiatiefnemers van het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD).’
Je werkte nog niet eerder in een archiefomgeving. Wat heeft je de afgelopen twee jaar verrast?
‘Aan de voorkant denk je: een archief krijgt een paar dozen met materiaal en dat digitaliseer en archiveer je. Maar er komt veel meer bij kijken! Het collectioneerproces is veelomvattend. En dan heb ik nog niet eens het metadateren van het materiaal genoemd.’
Wat is een actueel onderwerp bij het metadateren?
‘Hoe kunnen we onze collectie-items inclusiever en diverser beschrijven. We willen graag andere perspectieven voor het voetlicht brengen, bijvoorbeeld door queering: het zichtbaar maken van gender- en seksuele diversiteit.’
En die perspectieven raken ook andere aspecten van de collectie?
‘Ja! De kunsthistorische kant bijvoorbeeld. Zo realiseren we ons nu dat de krakersbeweging invloed heeft gehad op de architectuur. Zo’n veertig jaar geleden werden die invloeden als ongewenst gezien, maar nu zijn we ons ervan bewust dat er meer is dan alleen de professionele blik van een architect op de stedelijke ontwikkeling.’
‘We willen graag andere perspectieven voor het voetlicht brengen, bijvoorbeeld door queering: het zichtbaar maken van gender- en seksuele diversiteit’
Josien Paulides
Jullie werken aan Architectuur Dichterbij. Wat houdt dit het project in?
‘Het is een conservering-, restauratie- en digitaliseringstraject van een groot deel van ons archief, zoals bouwtekeningen en foto’s. Straks is al het materiaal nog beter te gebruiken door instellingen, onderzoekers, makers en het publiek.’
Daar hoort ook een nieuwe interface bij?
‘De digitale collectie van Het Nieuwe Instituut is nu ontsloten via een zoekportaal. Deze interface is vooral gericht op onderzoekers die gericht weten wat ze zoeken. Veel webbezoekers zijn wel geïnteresseerd in onze collectie, maar niet direct op zoek naar iets. Daarom ontwikkelen we in het kader van Architectuur Dichterbij een andere interface, waardoor de collectie beter toegankelijk wordt.’
Ook bij het platform NADD stellen jullie de gebruiker centraal?
‘Bij alle keuzes die we bij het NADD maken hebben we de gebruiker in het achterhoofd. De stip aan de horizon: die gebruiker kan straks erfgoed op het gebied van architectuur, design en digitale cultuur via één portal te vinden. Wij verbinden ons eigen archief voor architectuur en stedebouw met archieven van andere organisaties; linked open data zijn hierbij het uitgangspunt.’
Voorbeeldfunctie voor cultuurproducerende instellingen
Om de aansluiting op de praktijk van de cultuurproducerende instellingen en een belangrijke gebruikersgroep van het digitaal erfgoed – de makers – te organiseren is het NDE-bestuur uitgebreid met Het Nieuwe Instituut als sectoraal knooppunt. Het vervult hiermee een voorbeeldfunctie voor cultuurproducerende instellingen om collecties beschikbaar te maken volgens de uitgangspunten van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed.
Welke uitdaging zie je voor jezelf als bestuurslid weggelegd?
‘Ik zie het als een uitdaging om het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur aan te sluiten bij het NDE. Hierbij is het naast beheer en behoud ook interessant om gebruik en ontsluiting centraal te stellen. Hoewel de huidige archieven veelal vanuit een wit en mannelijk perspectief zijn opgebouwd, bestaan er nog allerlei andere perspectieven – en die zijn niet of nauwelijks gerepresenteerd. Bij het nadenken over de archieven die we nu maken voor de toekomst zullen we juist ook deze perspectieven meenemen. Graag wil ik hier een bijdrage aan leveren, alhoewel die misschien bescheiden zal zijn.’
Ook zijn andere blikrichtingen op het digitaliseren zelf nodig?
‘Als organisaties moeten we ook nadenken over het effect van digitalisering op de lange termijn. Wat betekent het bijvoorbeeld voor het milieu, maar ook voor de bebouwing en de landschappelijke kwaliteit? Het zou mooi zijn als we ook deze effecten kunnen bespreken en op grotere schaal kunnen agenderen.’
